ἵστημι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Αρχικοί χρόνοι	Φωνή Eνεργητική	Φωνή Μέση & Παθητική
Ενεστώτας	ἵστημι	ἵσταμαι
Παρατατικός	ἵστην	ἱστάμην
Μέλλοντας	στήσω	στήσομαι, σταθήσομαι
Αόριστος	ἔστησα	ἐστησάμην - ἔστην, ἐστάθην
Παρακείμενος	στήσας ἔχω	ἕστηκα (ενεργ. τύπος με παθ. σημασία)
Υπερσυντέλικος	στήσας εἶχον	ἑστήκειν, ἑστήκη, εἱστήκειν (ενεργ. τύποι με παθ. σημασία)
Συντελ.Μέλλ.		ἑστήξομαι

Ετυμολογία

ἵστημι < *σί-στη-μι (με ενεστωτικό αναδιπλασιασμό) < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *stísteh₂- < *steh₂-. Συγγενή: λατινική sto, γερμανική stehen, κ.ά.

• Θέματα, μεταπτωτικές βαθμίδες: στη- (*stéh₂-), στα-, στω- (*stóh₂-) > βράχυνση στο-.
• θέμα στᾱ- < ίσως επανανάλυση από τον παθητικό αόριστο ἐ-στά-θην

Ρήμα

ἵστημι (παθητική φωνή: ἵσταμαι)

1. (+ αιτιατική) στήνω κάτι ή κάποιον, κάνω κάτι να σταθεί όρθιο
2. είμαι υπαρκτός, έχω παρουσία

Σύνθετα

• ἀνίστημι
• ἀνθίστημι
• ἀφίστημι
• διΐστημι
• ἐξίστημι
• ἐνίστημι
• ἐφίστημι
• καθίστημι
• μεθίστημι
• παρίστημι
• περιίστημι
• προΐστημι
• προσίστημι
• συνίστημι
• ὑπερίσταμαι
• ὑφίστημι

Συγγενικά

• ἱστός
• σταθερός
• στάσις
• στατήρ
• στατός
• στῆμα
• στήμων
• στοά

(Χρειάζεται επεξεργασία)

Κλίση

    ἵστημι

Ενεργητικός Ενεστώτας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἵστημι ἱστῶ ἱσταίην - σύ ἵστης ἱστῇς ἱσταίης ἵστη οὗτος ἵστησι ἱστῇ ἱσταίη ἱστάτω ἡμεῖς ἵσταμεν ἱστῶμεν ἱσταίημεν/ἱσταῖμεν - ὑμεῖς ἵστατε ἱστῆτε ἱσταίητε/ἱσταῖτε ἵστατε οὗτοι ἱστᾶσι(ν) ἱστῶσι(ν) ἱσταίησαν/ἱσταῖεν ἱστάντων / ἱστάτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή ἱστάναι ἱστάς (γεν. ἱστάντος) ἱστᾶσα ἱστάν Ενεργητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἵστην - - - σύ ἵστης - - - οὖτος ἵστη - - - ἡμεῖς ἵσταμεν - - - ὑμεῖς ἵστατε - - - οὗτοι ἵστασαν - - - Ενεργητικός Μέλλοντας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ στήσω - στήσοιμι - σύ στήσεις - στήσοις - οὗτος στήσει - στήσοι - ἡμεῖς στήσομεν - στήσοιμεν - ὑμεῖς στήσετε - στήσοιτε - οὗτοι στήσουσι(ν) - στήσοιεν - ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή στήσειν στήσων στήσουσα στῆσον Ενεργητικός Αόριστος α' προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἔστησα στήσω στήσαιμι - σύ ἔστησας στήσῃς στήσαις / στήσειας στῆσον οὗτος ἔστησε στήσῃ στήσαι / στήσειεν στησάτω ἡμεῖς ἐστήσαμεν στήσωμεν στήσαιμεν - ὑμεῖς ἐστήσατε στήσητε στήσαιτε στήσατε οὗτοι ἔστησαν στήσωσι(ν) στήσαιεν / στήσειαν στησάντων / στησάτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή στῆσαι στήσας στήσασα στῆσαν

    ἵσταμαι

Μέσος / Παθητικός Ενεστώτας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἵσταμαι ἱστῶμαι ἱσταίμην - σύ ἵστασαι ἱστῇ ἱσταῖο ἵστασο οὖτος ἵσταται ἱστῆται ἱσταῖτο ἱστάσθω ἡμεῖς ἱστάμεθα ἱστώμεθα ἱσταίμεθα - ὑμεῖς ἵστασθε ἱστῆσθε ἱσταῖσθε ἵστασθε οὗτοι ἵσταλνται ἱστῶνται ἱσταῖντο ἱστάσθων / ἱστάσθωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή ἵστασθαι ἱστάμενος ἱσταμένη ἱστάμενον Μέσος / Παθητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἱστάμην - - - σύ ἵστασο - - - οὗτος ἵστατο - - - ἡμεῖς ἱστάμεθα - - - ὑμεῖς ἵστασθε - - - οὗτοι ἵσταντο - - - Μέσος Μέλλοντας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ στήσομαι - στησοίμην - σύ στήσῃ / στήσει - στήσοιο - οὖτος στήσεται - στήσοιτο - ἡμεῖς στησόμεθα - στησοίμεθα - ὑμεῖς στήσεσθε - στήσοισθε - οὗτοι στήσονται - στήσοιντο - ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή στήσεσθαι στησόμενος στησομένη στησόμενον Παθητικός Μέλλοντας α' προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ σταθήσομαι - σταθησοίμην - σύ σταθήσῃ / σταθήσει - σταθήσοιο - οὖτος σταθήσεται - σταθήσοιτο - ἡμεῖς σταθησόμεθα - σταθησοίμεθα - ὑμεῖς σταθήσεσθε - σταθήσοισθε - οὗτοι σταθήσονται - σταθήσοιντο - ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή σταθήσεσθαι σταθησόμενος σταθησομένη σταθησόμενον

Σημειώσεις

• παρόμοια κλίνονται: ὀνίνημι, πίμπλημι, πίμπρημι (ἄγαμαι, δύναμαι, ἐπίσταμαι)

Πηγές

• ἵστημι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἵστημι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.