πυρ

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

πυρ < αρχαία ελληνική πῦρ < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *péh₂wr̥

Προφορά

→ λείπει η προφορά Μπορείτε να βοηθήσετε;

Ουσιαστικό

πυρ ουδέτερο

1. (λόγιο) φωτιά
2. (επιφωνηματικά) εντολή για πυροβολισμό σε μάχη ή σε εκτέλεση - δείτε πιο κάτω
3. βολή πυροβόλου όπλου

   ※  Στην κορφή του βουνού ακουστήκαν πριν από λίγο πυκνά πυρά, ησυχία ύστερα απόλυτη. (Δημήτρης Χατζής, Ανυπεράσπιστοι)

4. (πληθυντικός) τα πυρά: ομαδόν επίθεση με πυροβόλα όπλα ή και άλλα μέσα
5. (πληθυντικός) τα πυρά: (μεταφορικά) ομαδόν επίθεση λεκτική

   Ο πρωθυπουργός δέχτηκε τα πυρά όλης της αντιπολίτευσης

Παράγωγα

• πυρείον
• πυρετός
• πυρίαμα
• πυρίδιον
• πύρινος
• πυρίτης
• πυρίτιδα
• πυρίτιο
• πυρρός
• πυρσεύω
• πυρσός
• πυρσωρίς(ναυτ.) πλωτός φάρος ή φανός πάνω σε σχεδία σε αβαθή νερά ή πλησίον υφάλων
• πυρώδης
• πύρωσις
• πυρωτικός
• πυρώνω

Σύνθετα

πυρκαγιά πύραυνος πυροβασία πυρίβλητος πυριγενής πυρίγονος πυριγόνος πυριτοδαποθήκη πυριτιδοποιός πυροδοτώ πυροειδής πυρκαϊά πυρίκαυστος πυρίκμητος πυροκλόπος πυρίμαχος πυρρίχιος πυροβολείο πυροβόλο πυρογραφία

πυρρόθριξ πυρολατρία πυρόλυση πυρομαντεία πυρόμετρο πυρίπνοος πυρπολώ πυροπροστασία πυρορραγής πυροσβεστήρας πυροστιά πυροτέχνημα πυροτεχνουργός πυροφάνι πυρίφατος πυριφλεγέθων πυριφλεγής πυροφόρος πυρρόχρους

Άλλες μορφές

• πυρολόγος (πυρός + λέγω)= αυτός που συλλέγει σιτάρι, ο θεριστής
• πυροπώλης= σιτέμπορος

Εκφράσεις

• αιώνιο πυρ
• άσβεστο πυρ
• βάπτισμα του πυρός
• γραμμή πυρός
• δια πυρός και σιδήρου
• διασταυρούμενα πυρά
• έλεγχος πυρός
• έναρξη πυρός
• καταιγισμός πυρός
• κατάπαυση του πυρός
• παρανάλωμα του πυρός
• υγρόν πυρ
• φράγμα πυρός ή φραγμός πυρός
• πυρ άγιο
• πυρ αθάνατο
• πυρ, γυνή και θάλασσα
• πυρ και μανία
  • γίνομαι/είμαι πυρ και μανία: εξοργίζομαι και καταλαμβάνομαι από μένος εκδίκησης
  • με κάνει πυρ και μανία
• στο πυρ το εξώτερο

Επιφώνημα

πυρ

1. (στρατιωτικό παράγγελμα) πυρ !: διαταγή για εκτέλεση βολής με πυροβόλο όπλο, ή ενεργοποίησης μηχανισμού εκτόξευσης βλήματος (π.χ. τορπίλης, βόμβας βάθους κλπ)

Εκφράσεις

• πυρ κατά βούληση: εκτέλεση βολών χωρίς επί μέρους αναμονή εντολής

Μεταφράσεις

    πυρ

αγγλικά : fire (en) γαλλικά : feu (fr) γερμανικά : Feuer (de) ισπανικά : fuego (es) ιταλικά : fuoco (it) καταλανικά : foc (ca) πορτογαλικά : fogo (pt)

    κατάπαυση του πυρός

γαλλικά : cessez-le-feu (fr)

    διασταυρούμενα πυρά

γαλλικά : tirs croisés (fr)

    παρανάλωμα του πυρός

γαλλικά : proie (fr) des flammes (fr)

    πυρ κατά βούληση!

γαλλικά : feu à volonté ! (fr)

    πυρ και μανία

γαλλικά : fou (fr) furieux (fr), fou (fr) de rage (fr)