Τριτόκλιτα επίθετα και μετοχές
« Κατηγορία:Επίθετα κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή
« Κατηγορία:Μετοχές κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή
1. Πίνακες : Ευρετήριο καταλήξεων (αρσενικό-θηλυκό-ουδέτερο - γενικές )
Όπου το θηλυκό είναι διαφορετικό από το αρσενικό, είναι πρωτόκλιτο.
Επίθετα :
Μετοχές :
-άς-άσα-άν -άντος-άσης #στάς
-ας-ασα-αν -αντος-άσης #λύσας +σύμπας
-είς-εῖσα-έν -έντος-είσης #λυθείς
-ούς-οῦσα-όν -όντος-ούσης #διδούς
-ύς-ῦσα-ύν -ύντος-ύσης #δεικνύς
-ών-οῦσα-όν -όντος-ούσης #φυγών
-ων-ουσα-ον -οντος-ούσης #λύων +ἄκων
-ῶν-οῦσα-οῦν -ούντος-ούσης #ποιῶν , δηλῶν (ποιέω, δηλόω)
-ῶν-ῶσα-ῶν -ώντος-ώσης #τιμῶν (τιμάω)
-ώς-υῖα-ός -ότος-υίας #λελυκώς
-ώς-ῶσα-ώς (ή -ός ) -ῶτος-ώσης #τεθνεώς , ἑστώς
2. Πηγές
↑
Πίνακες κλίσης τριτόκλιτων επιθέτων [ επεξεργασία ]
οξύτονα επίθετα σε '-ύς, -εία, -ύ (-ύς, γενική -έος )
Κατηγορία:βαθύς • 13 λέξεις
Είναι
οξύτονα όπως ὁ βαθύς , ἡ βαθεῖα, τὸ βαθύ
προπερισπώμενα όπως ὁ θῆλυς , ἡ θήλεια, τὸ θῆλυ
προπαροξύτονα όπως ὁ ἥμισυς , ἡ ἡμίσεια, τὸ ἥμισυ
Παρατηρήσεις
Τα αρσενικά και ουδέτερα είναι γενικά οξύτονα.
Βαρύτονα είναι το θῆλυς και το ἥμισυς
Είναι διπλόθεμα. με το θέμα σε -υ σχηματίζονται η ονομαστική, αιτιατική και κλητική αρσενικού και ουδετέρου, ενώ με το θέμα σε - ε οι υπόλοιπες πτώσεις και των τριών γενών
Συναιρούν τον χαρακτήρα -ε με το ε ή ι της κατάληξης σε ει
Η κλητική ενικού του αρσενικού σχηματίζεται ακατάληκτη
Η αιτιατική πληθυντικού σχηματίζεται όμοια με την ονομαστική
Το θηλυκό σχηματίζεται με την κατάληξη -jα: *βαθέjα→βαθεῖα
↑
↑
Οδοντικόληκτα με ντ στο θέμα:
↑
οδοντικόληκτα παροξύτονα επίθετα με -ντ σε '-εις, -εσσα, εν
Παρατηρήσεις
Επίθετα σε -ίεις, -όεις, -ήεις με θέμα -...ντ- και αντιμεταχώρηση
χαριεντ-ς > χαρίεις (όπως και παντ-ς > #πᾶς
χαριεντ- > χαρίεν (ουδέτερο )
χαριετ-σα > χαρίεσσα (θηλυκό ) διαφορετικά η θηλυκή μετοχή #λυθείς , λυθεντ-jα > λυθεῖσα
χαριετ-σι > χαρίεσι (δοτική αρσενικού, ουδετέρου )
Ιδιαιτερότητες:
δωρικοί τύποι
μερικές φορές -ᾶς, -ᾶντος < -άεις (-ᾱεις), -άεντος (-ᾱεντος), όπως φωνᾶντα.
ομηρικοί τύποι
τῑμῆς & τῑμήεις τῑμῆντα & τμήεντα.
ΠΗΓΕΣ : Smyth , §299
↑
Το επίθετο #ἄκων ακολουθεί την κλίση μετοχής όπως #λύων
Δείτε και τη μετοχή ἑκών
↑
↑
ενρινόληκτα (με ν στο θέμα) δικατάληκτα παροξύτονα επίθετα σε -ων, -ονος -ην, -ενος (για θέμα με ντ , δείτε #λύων -οντος, ἄκων )
που δεν μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο (Δείτε τους #κανόνες )
-ων-ων-ον, -ονος Κατηγορία:σώφρων • 14 λέξεις
όπως ὁ σώφρων , ἡ σώφρων, τὸ σῶφρον
-ην-ην-εν, -ενος Κατηγορία:ἄρρην • 1 λέξεις
όπως ὁ ἄρρην , ἡ ἄρρην, τὸ ἄρρεν
που μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο (Δείτε τους #κανόνες )
-ων-ων-'_ον, -ονος Κατηγορία:εὐδαίμων • 5 λέξεις
όπως ὁ εὐδαίμων , ἡ εὐδαίμων, τὸ εὔδαιμoν
ΚΑΝΟΝΕΣ : #σώφρων , #ἄρρην , #εὐδαίμων
Θέματα : σωφρον- ἀρρεν- εὐδαιμον-
στην ονομαστική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη - το βραχύ φωνήεν όμως, εκτείνεται και γίνεται μακρό
σωφρον- + ∅ > σώφρων (ο > ω)
ἀρρεν- + ∅ > ἄρρην (ε > η)
εὐδαιμον- + ∅ > εὐδαίμων (ο > ω)
στην κλητική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη: είναι ίδια με το θέμα
ὦ σῶφρον, ὦ ἄρρεν, ὦ εὔδαιμον
Μετακίνηση τόνου στο ουδέτερο και την κλητική: μόνο σε σύνθετα . Ο τόνος ανεβαίνει, όσο είναι δυνατόν, αλλά ποτέ πάνω από την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού.
μεγαλοπράγμων , μεγαλόπραγμον (δεν θα επιτρεπόταν ούτως ή άλλως * μεγάλοπραγμον λόγω του νόμου της τρισυλλαβίας
παράφρων , παράφρον (και όχι * πάραφρον. ¨Οχι πριν από την τελευταία συλλαβή του πρώτου συνθετικού)
εὐδαίμων , εὔδαιμον (ναι, ο τόνος, θέλει, και μπορεί να μετακινηθεί)
↑
ενρινόληκτα επίθετα συγκριτικού βαθμού σε -ων με επιπλέον τύπους
που δεν μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο
-ων-ων-ον, -ονος Κατηγορία:μείζων • 3 λέξεις
όπως ὁ μείζων , ἡ μείζων, τὸ μεῖζον
όπως ὁ πλέων , ἡ πλέων, τὸ πλέον
που μετακινούν τον τόνο στο ουδέτερο
-ίων-ίων-'_ιον, -ίονος Κατηγορία:βελτίων • 2 λέξεις
όπως ὁ βελτίων , ἡ βελτίων, τὸ βέλτιον
↑
-ωρ-ωρ-ορ, -ορος Κατηγορία:ἀπάτωρ • 1 λέξεις κλίνεται όπως το #σώφρων
Συνήθως τα συναντάμε ως ουσιαστικά.
Θέμα : ἀπατορ- Οι κανόνες, όπως στο #σώφρων :
στην ονομαστική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη - το βραχύ φωνήεν όμως, εκτείνεται και γίνεται μακρό
ἀπατορ- + ∅ > ἀπάτωρ (ο > ω)
στην κλητική ενικού δεν υπάρχει κατάληξη: είναι ίδια με το θέμα
ὦ ἀπάτορ
Αυτά τα επίθετα σε -ωρ δεν μετακινούν τον τόνο όπως τα σύνθετα σε -ων (όπως #εὐδαίμων ). Ούτε όταν είναι σύνθετα, ούτε όταν είναι απλά.
↑
σιγμόληκτα δικατάληκτα οξύτονα επίθετα σε '-ής, -ής, -ές με θέμα σε εσ-
↑
σιγμόληκτα δικατάληκτα επίθετα σε '-ης, -ης, -ες με θέμα σε εσ-
Κλίση 'μανιώδης': συγκρίνετε τις γενικές πληθυντικούQ
↑
↑
↑
απαραίτητος ο προσδιορισμός προσωδίας δίχρονης παραλήγουσας για τον τονισμό του ουδέτερου (τὸ λῦον με λῡ- )
Μετοχές:λύων • 6 λέξεις
λύων , λύουσα, λῦον (τοῦ λύοντος) μετοχή ενεργητικού ενεστώτα
Κατηγορία:ἄκων • 1 λέξεις
Επίθετο που κλίνεται όπως το 'λύων'.
(Η κλητική ενικού ίδια με την ονομαστική όπως συμβαίνει στις μετοχές (ἄκων) κατά ορισμένες Γραμματικές και όχι όπως θα συνέβαινε στα επίθετα (ἆκον)
↑
απαραίτητος ο προσδιορισμός προσωδίας δίχρονης παραλήγουσας για τον τονισμό του ουδέτερου (τὸ λῦσαν με λῡ- )
↑
↑
Μετοχές:λελυκώς • 13 λέξεις
λελυκώς , λελυκυῖa, λελυκός (τοῦ λελυκότος) μετοχή ενεργητικού παρακειμένου του λύω
Μετοχές:τεθνεώς • 5 λέξεις
τεθνεώς , τεθνεώσα, τεθνεώς/ός (τοῦ τεθνεώτος) ενεργητικού παρακειμένου του θνῄσκω
θέματα
αρσενικό: λελυκωσ-, λελυκοτ- 3η κλίση
θηλυκό: λελυκυσ- 2η κλίση
ουδέτερο: λελυκοσ-, λελυκοτ- 3η κλίση
Δείτε και το ἑστώς με διαλεκτικούς τύπους.
↑
Συνηρημένες μετοχές ενεργητικού ενεστώτα συνηρημένων ρημάτων σε -έω ή -όω ή άω
Μετοχές:ποιῶν • 7 λέξεις
ποιῶν , ποιοῦσα, ποιοῦν (τοῦ ποιούντος)συνηρημένη μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του ποιέω
δηλῶν , δηλοῦσα, δηλοῦν (τοῦ δηλούντος)συνηρημένη μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του δηλόω
Μετοχές:τιμῶν • 4 λέξεις
τιμῶν , τιμῶσα, τιμῶν (τοῦ τιμώντος)συνηρημένη μετοχή ενεργητικού ενεστώτα του τιμάω
↑
↑
↑