Παράρτημα:Επίθετα (πολωνικά)

Μορφές

Τα Πολωνικά επίθετα (przymiotniki) στον ενικό έχουν τρεις τύπους ανάλογα με το γένος του ουσιαστικού που προσδιορίζουν. Κλίνονται μαζί με το ουσιαστικό.

Στον πληθυντικό υπάρχουν δύο μορφές:

• Αρρενοπροσωπική (męskoosobowa) που χρησιμοποιείται αποκλειστικά για αρσενικά τα οποία είναι και πρόσωπα ή όπου υπαρχει ένα τουλάχιστον αρσενικό και πρόσωπο
• Μη αρρενοπροσωπική (niemęskoosobowa) που χρησιμοποιείται σε όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις.

Κλήση

Γενικά ισχύουν τα εξής:

• Η ονομαστική του ενικού του αρσενικού χρησιμοποιείται για την καταχώρηση των επιθέτων στα λεξικά.
• Όλα τα επίθετα στην ονομαστική του ενικού του αρσενικού έχουν κατάληξη -i ή -y.
• Η ονομαστική και η κλητική είναι ίδιες.
• Τα επίθετα σε -i σχηματίζουν:
  • την ονομαστική της αρρενοπροσωπικής μορφής του πληθυντικού:
    • -gi → -dzy (drogi → drodzy)
    • -ki → -cy (wielki → wielcy)
  • και το θηλυκό:
    • -gi → -ga στην ονομαστική και → gą στην οργανική
    • -ki → -ka στην ονομαστική και → ką στην οργανική

πτώση	α	θ	ο	πλ. αρρ.	πλ. μη αρρ.
M, W	~i lwi, wielki, drogi	~ia/~a lwia, wielka, droga	~ie lwie, wielkie, drogie	~i/~y lwi, wielcy, drodzy	~ie lwie, wielkie, drogie
D	~iego lwiego, wielkiego, drogiego	~iej lwiej, wielkiej, drogiej	~iego lwiego, wielkiego, drogiego	~ich lwich, wielkich, drogich	~ich lwich, wielkich, drogich
C	~iemu lwiemu, wielkiemu, drogiemu	~iej lwiej, wielkiej, drogiej	~iemu lwiemu, wielkiemu, drogiemu	~im lwim, wielkim, drogim, drogim	~im lwim, wielkim, drogim, drogim
B	~iego lwiego, wielkiego, drogiego	~ią lwią, wielką, drogą	~ie lwie, wielkie, drogie	~ich lwich, wielkich, drogich	~ie lwie, wielkie, drogie
N	~im lwim, wielkim, drogim	~ią/~ą lwią, wielką, drogą	~im lwim, wielkim, drogim	~imi lwimi, wielkimi, drogimi	~imi lwimi, wielkimi, drogimi
Ms	~im lwim, wielkim, drogim	~iej lwiej, wielkiej, drogiej	~im lwim, wielkim, drogim	~ich lwich, wielkich, drogich	~ich lwich, wielkich, drogich

Τα επίθετα που λήγουν σε -y σχηματίζουν ανώμαλα την ονομαστική του πληθυντικού της αρρενοπροσωπικής μορφής.

• r → rz (stary → starzy, mądry → mądrzy)
• s → ś (żałosny → żałośni)
• κατάληξη -ty → -ci (popielaty → popielaci)
• κατάληξη -ły → -li (biały → biali)
• κατάληξη -ny → -ni σε μετοχές (czytany → czytani)

Μερικές φορές υπάρχει αλλαγή του τελευταίου γράμματος του θέματος σε → e, ιδιαίτερα στις παθητικές μετοχές (wesoły → weseli, robiony → robieni).

πτώση	α	θ	ο	πλ. αρρ.	πλ. μη αρρ.
M, W	~y chory, martwy	~a chora, martwa	~e chore, martwe	~y/~i chorzy, martwi	~e chore, martwe
D	~ego chorego, martwego	~ej chorej, martwej	~ego chorego, martwego	~ych chorych, martwych	~ych chorych, martwych
C	~emu choremu, martwemu	~ej chorej, martwej	~emu choremu, martwemu	~ym chorym, martwym	~ym chorym, martwym
B	~ego/~y chorego, martwego	~ą chorą, martwą	~e/~y chore, martwe	~ych chorych, martwych	~e chore, martwe
N	~ym chorym, martwym	~ą chorą, martwą	~ym chorym, martwym	~ymi chorymi, martwymi	~ymi chorymi, martwymi
Ms	~ym chorym, martwym	~ej chorej, martwej	~ym chorym, martwym	~ych chorych, martwych	~ych chorych, martwych

Βαθμοί

Τα πολωνικά όπως και τα ελληνικά επίθετα σχηματίζουν παραθετικά, έχουν δηλαδή θετικό (stopień równy), συγκριτικό (stopień wyższy) και υπερθετικό βαθμό (stopień najwyższy).

Ο υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται με την προσθήκη του πρόθηματος naj- στον συγκριτικό βαθμό

Ομαλά παραθετικά

Ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται

• με την κατάληξη -szy:
  • -y → -szy (nowy → nowszy, młody → młodszy) (μερικές φορές υπάρχει και αλλαγή στο θέμα):
    • -ąc-y → -ęt-szy (gorący → gorętszy)
    • -ad-y → -ed-szy (blady → bledszy)
    • -ł-y → -l-szy (trwały → trwalszy, miły → milszy) με εξαίρεση:
      • -iał-y → -iel-szy (biały → bielszy, śmiały → śmielszy)
      • -oł-y → -el-szy (wesoły → weselszy)
• ή με την κατάληξη -ejszy:
  • • • -ł-y → -lej-szy (ciepły → cieplejszy)
    • -n-y → -ni-ejszy (ciemny → ciemniejszy, kwaśny → kwaśniejszy, śmieszny → śmieszniejszy),
      • -sn-y → -śni-ejszy (jasny → jaśniejszy, ciasny → ciaśniejszy)
    • -r-y → -rz-ejszy (mądry → mądrzejszy)
    • -t-y → -ci-ejszy (żółty → żółciejszy)
    • -w-y → -wi-ejszy (łatwy → łatwiejszy)

Ανώμαλα παραθετικά

Μερικά σχηματίζουν ανώμαλους βαθμούς:

Θετικός	Συγκριτικός	Υπερθετικός
dobry	lepszy	najlepszy
zły	gorszy	najgorszy
duży	większy	największy
mały	mniejszy	najmniejszy

Περιφραστική μορφή

Μερικά επίθετα σχηματίζουν τον συγκριτικό βαθμό με το bardziej (συγκριτικός βαθμός του bardzo - πολύ) και τον θετικό βαθμό. Περιφραστικά μπορούν να σχηματιστούν και όλα τα επίθετα που έχουν παραθετικά (ομαλά ή ανώμαλα: nerwowy → bardziej nerwowy.

Ο υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται με το najbardziej (υπερθετικός βαθμός του bardzo).

Επιρρήματα

Τα περισσότερα επιρρήματα στα πολωνικά προέρχονται από επίθετα. Δείτε περισσότερα στο Παράρτημα:Επιρρήματα (πολωνικά)