Παράρτημα:Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)/3

Από Βικιλεξικό
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση
Παράρτημα:Γραμματική (αρχαία ελληνικά) » Παράρτημα:Ουσιαστικά
1η κλίση :: 2η κλίση :: 3η κλίση :: ανώμαλα
για τους συντάκτες: Κατηγορία:Πρότυπα για 3κλιτα

3η κλίση ουσιαστικών « Κατηγορία:Ουσιαστικά κατά την κλίση (αρχαία ελληνικά) & ελληνιστική κοινή

Κατηγορία:Τριτόκλιτα ουσιαστικά - Third declension of Ancient Greek nouns

ανισοσύλλαβα - γενική ενικού σε -ος, -ως, -ους - το θέμα, από τη γενική ενικού
Κανόνες 3ης κλίσης: #Τονισμός, #ΜονοσύλλαβαΠηγές
Περιεχόμενα - Ουσιαστικά - 3η κλίση - ευρετήριο καταλήξεων (ονομαστική-γενική)

3η κλίση

[επεξεργασία]

Κατηγορία:Ουσιαστικά 3ης κλίσης (αρχαία ελληνικά)
Είναι όλα περιττοσύλλαβα (ανισοσύλλαβα) (έχουν παραπανίσια συλλαβή σε κλιτικό τύπο, όπως στη γενική ενικού).
Οι γενικές του ενικού λήγουν σε -ος, -ως, ή -ους.

Ως προς τον αριθμό θεμάτων

Ως προς την κατάληξη

  • καταληκτικά, + στην ονομαστική ενικού (ἥρως = ἥρω-ς, κατάληξη )
  • ακατάληκτα: μόνον το θέμα στην ονομαστική ενικού (χιών = χιών-∅, χωρίς κατάληξη)

Ομάδες:
Ως προς τον χαρακτήρα του θέματος, τον τελευταίο φθόγγο του θέματος:

  • §240 Third declension Smyth, Herbert Weir (1920) A Greek grammar for colleges. (Ελληνική [αρχαία] γραμματική για τα κολλέγια). (στα αγγλικά) Νέα Υόρκη: American Book Company

Ancient Greek nouns #Third declension στην αγγλική Βικιπαίδεια Λήμμα στην αγγλική Βικιπαίδεια

  • τρίτη κλίση Οικονόμου, Μιχ. (χ.χ.) Γραμματική της αρχαίας ελληνικής Γυμνασίου-Λυκείου

Πίνακες

Φωνηεντόληκτα

[επεξεργασία]

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πόλις'}}
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα καταληκτικά σε -ῐς, -εως / -ῠς , -εως θηλυκά ή αρσενικά
    (δείτε και τα ουδέτερα στο #ἄστυ)

ΚΑΝΟΝΕΣ για τα -ις ή -υς όπως «πόλις», «πρέσβυς»

  • θέμα με -ι ή -υ ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική του ενικού
  • !! Αντικανονικός μοιάζει ο τονισμός στη γενική ενικού: πόλεως (με μακρό στη λήγουσα!). Αυτό συμβαίνει γιατί προέρχεται από τύπο πόληος. Παρόμοιο αντικανονικό τονισμό, όμοια και η γενική πληθυντικού.
  • Συναιρούν ε+ε   ε+ι > ει (πόλεες > πόλεις)
  • Αιτιατική ενικού με ν
  • Κλητική ενικού χωρίς κατάληξη.
  • Αιτατική πληθυντικού, ίδια με την ονομαστική πληθυντικού.

ΠΗΓΕΣ: §268-273, #Smyth

-ις που τονίζονται στην παραλήγουσα

Με επιπλέον τύπους, όπως γενική ενικού σε -ιος & -ιδος ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ τίγρις

-ις προπαροξύτονα

Με επιπλέον τύπους, όπως γενική ενικού σε -ιος & -ιδος ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ σεμίδαλις

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πολῐ- πολε-
ονομαστική πόλῐς αἱ πόλεις
      γενική τῆς πόλεως τῶν πόλεων
      δοτική τῇ πόλει ταῖς πόλεσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν πόλῐν τὰς πόλεις
     κλητική ! πόλῐ πόλεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πόλει
γεν-δοτ τοῖν  πολέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
δυναμῐ- δυναμε-
ονομαστική δύναμῐς αἱ δυνάμεις
      γενική τῆς δυνάμεως τῶν δυνάμεων
      δοτική τῇ δυνάμει ταῖς δυνάμεσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν δύναμῐν τὰς δυνάμεις
     κλητική ! δύναμῐ δυνάμεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δυνάμει
γεν-δοτ τοῖν  δυναμέοιν
για τους συντάκτες:{{grc-κλίση-'υιύς'}} {{grc-κλίση-'πόλις'}}
  • φωνηενότληκτα όξύτονα σε -ύς , -έος
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα καταληκτικά σε -ῠς , -εως
    (δείτε και τα ουδέτερα στο #ἄστυ)

#ΚΑΝΟΝΕΣ

-ύς-έος Κατηγορία:υἱύς   1 λέξεις. 
όπωςυἱύς, τοῦ υἱέος
-υς-εως Κατηγορία:πρέβυς   2 λέξεις. 
-υς-εως Κατηγορία:πέλεκυς   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
παράδειγμα: όπως υἱε- υἱύς
ονομαστική ς οἱ -εῖς
      γενική τοῦ τῶν ων
      δοτική τῷ -εῖ τοῖς σῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ν τοὺς -εῖς
     κλητική ! -εῖς
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  -εῖ
γεν-δοτ τοῖν  οιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πρεσβῠ- πρεσβε-
ονομαστική πρέσβῠς οἱ πρέσβεις
      γενική τοῦ πρέσβεως τῶν πρέσβεων
      δοτική τῷ πρέσβει τοῖς πρέσβεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πρέσβῠν τοὺς πρέσβεις
     κλητική ! πρέσβῠ πρέσβεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πρέσβει
γεν-δοτ τοῖν  πρεσβέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πελεκῠ- πελεκε-
ονομαστική πέλεκῠς οἱ πελέκεις
      γενική τοῦ πελέκεως τῶν πελέκεων
      δοτική τῷ πελέκει τοῖς πελέκεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πέλεκῠν τοὺς πελέκεις
     κλητική ! πέλεκῠ πελέκεις
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πελέκει
γεν-δοτ τοῖν  πελεκέοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'λάτρις'}}
  • όπως λάτρις (κοινού γένους, που έχει και επιπλέον τύπους)
  • δείτε τύπους από την κλίση -ις, -ιος στα -ς, -δος
-ίς, -ιός Κατηγορία:κίς   0 λέξεις. 
-ις, -ιος Κατηγορία:λάτρις   2 λέξεις. 
Πρότυπο:grc-κλίση-'κις'
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
λᾰτρι-
ονομαστική / λάτρις οἱ/αἱ λάτριες
      γενική τοῦ/τῆς λάτριος τῶν λατρίων
      δοτική τῷ/τῇ λάτρι τοῖς/ταῖς λάτρι(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν λάτριν τοὺς/τὰς λάτριᾰς
     κλητική ! λάτρι
λάτρις
λάτριες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  λάτριε
γεν-δοτ τοῖν  λατρίοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'στίμμι'}}
  • ουδέτερα σε , γενική -ιος - και με περισσότερους τύπους γενικής ενικού (δείτε τα λήμματά τους)
  • τα ουδέτερα όπως λάτρις (κοινού γένους) - έχουν και περισσότερους
  • δείτε και το #κόμμι, -εως
-ι, -ιος Κατηγορία:στίμμι   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
περισσότεροι τύποι γενικής ενικού στο λήμμα
ονομαστική τὸ στίμμῐ τὰ στίμμη - στίμμε
      γενική τοῦ στίμμῐος τῶν στιμμέων
      δοτική τῷ στίμμει τοῖς στίμμεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ στίμμῐ τὰ στίμμη - στίμμε
     κλητική ! στίμμῐ στίμμη - στίμμε
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  στίμμει
γεν-δοτ τοῖν  στιμμέοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'άστυ'}}
  • φωνηεντόληκτα διπλόθεμα ουδέτερα σε -ῠ ή -ῐ, γενική -εως

ΚΑΝΟΝΕΣ: δείτε στο #πόλις (θηλυκά & αρσενικά)
ΠΗΓΕΣ: #Smyth, §268-273

-υ-εως ουδέτερα -ι-εως ουδέτερα
παρλήγουσα τονισμένη: Κατηγορία:ἄστυ   3 λέξεις. 
  • ουδέτερα παροξύτονα (ἄστυ)
  • ουδέτερα προπερισπώμενα (σῶρυ)

προπαροξύτονα

  • δε βρέθηκαν
παραλήγουσα τονισμένη Κατηγορία:κόμι   2 λέξεις. 
  • ουδέτερα παροξύτονα (κόμμι)
  • ουδέτερα προπερισπώμενα (σῶρι)

& προπαροξύτονα Κατηγορία:σίναπι   4 λέξεις. 

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀστῠ- ἀστε-
ονομαστική τὸ ἄστῠ τὰ ἄστη - ἄστε
      γενική τοῦ ἄστεως τῶν ἄστεων
      δοτική τῷ ἄστει τοῖς ἄστεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ ἄστῠ τὰ ἄστη - ἄστε
     κλητική ! ἄστῠ ἄστη - ἄστε
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἄστει
γεν-δοτ τοῖν  ἀστέοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
σιναπῐ- σιναπε-
ονομαστική τὸ σίναπῐ τὰ σινάπη - σινάπε
      γενική τοῦ σινάπεως τῶν σινάπεων
      δοτική τῷ σινάπει τοῖς σινάπεσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ σίναπῐ τὰ σινάπη - σινάπε
     κλητική ! σίναπῐ σινάπη - σινάπε
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  σινάπει
γεν-δοτ τοῖν  σιναπέοιν
  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά σε -υς, -υος / -ύς, -ύος / -ῦς, -υός
  • -υς, -υος αρσενικά όπως ὁ βότρυς, τοῦ βότρυος - θηλυκά όπως ἡ λάβρυς, τῆς λάβρυος
  • -ύς (-ῦς), -ύος αρσενικά όπως ὁ ἰχθύς, τοῦ ἰχθύος - θηλυκά όπως ἡ ἰσχύς, τῆς ἰσχύος. ἡ ὀφρῦς, τῆς ὀφρύος
  • -ῦς, -υός αρσενικά όπως ὁ μῦς, τοῦ μυός - θηλυκά όπως ἡ δρῦς, τῆς δρυός - κοινού γένους όπως σῦς, συός
  • Δείτε και ουδέτερα όπως τὸ #κόνδυ, τοῦ κόνδυος, τὸ #νᾶπυ, τοῦ νάπυος

ΚΑΝΟΝΕΣ

  • αιτιατική ενικού με κατάληξη -ν αντί -α (τὸν βότρυν)
  • αιτιατική πληθυντικού με κατάληξη -ς αντί -ας (τοὺς βότρυς) αλλά συχνά και με -ας (τοὺς βότρυας)
  • κλητική ενικού χωρίς κατάληξη: ὦ βότρυ, ὦ ἰχθύ, ὦ δρῦ
  • περιπωμένη στη λήγουσα για όλους τους μονοσύλλαβους τύπους (και την αιτιατική πληθυντικού όταν τονίζεται στη λήγουσα) αντίθετα με τον κανόνα(κανονικά παίρνουν στη λήγουσα οξεία οι ασυναίρετες ονομαστικές, αιτιατικές & κλητικές) που θέλει τέτοιες ασυναίρετες καταλήξεις να παίρνουν οξεία . Παραδείγματα
    • βότρυς: θέμα βοτρῠ-
    • ἰχθύς: θέματα ἰχθῠ- (σε τρισύλλαβα) ἰχθῡ- (σε δισύλλαβα)
    • δρῦς: θέματα δρῠ- +φωνήεν & δοτική πληθυντικού. Αλλού, δρῡ-
      θέματα ῡ- σε μονοσύλλαβα, αλλιώς ῠ- σε πολυσυλλαβα

ΠΗΓΕΣ: #Smyth §269, §268

-ύς (-ῦς), -ύος Κατηγορία:ἰχθύς   10 λέξεις. 
-υς, -υος Κατηγορία:βότρυς   10 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἰχθῠ- (σε τρισύλλαβα) ἰχθῡ- (σε δισύλλαβα)
ονομαστική ἰχθύς οἱ ἰχθύες
      γενική τοῦ ἰχθύος τῶν ἰχθύων
      δοτική τῷ ἰχθύῐ̈ τοῖς ἰχθύσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἰχθύν τοὺς ἰχθῦς
     κλητική ! ἰχθύ ἰχθύες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἰχθύε
γεν-δοτ τοῖν  ἰχθύοιν
Το υ στις καταλήξεις είναι βραχύ ῠ- σε τρισύλλαβα και μακρό ῡ- σε δισύλλαβα.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
βοτρῠ-
ονομαστική βότρυς οἱ βότρυες
      γενική τοῦ βότρυος τῶν βοτρύων
      δοτική τῷ βότρυῐ̈ τοῖς βότρυσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν βότρυν τοὺς βότρυς
     κλητική ! βότρυ βότρυες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βότρυε
γεν-δοτ τοῖν  βοτρύοιν
-ῦς -υός Κατηγορία:δρῦς   4 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
• δρῠ- +φωνήεν & δοτική πληθυντικού. Αλλού, δρῡ-

• ῡ- σε μονοσύλλαβα, αλλιώς ῠ- σε πολυσυλλαβα

ονομαστική δρῦς αἱ δρύες
      γενική τῆς δρυός τῶν δρυῶν
      δοτική τῇ δρυῐ̈́ ταῖς δρυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν δρῦν τὰς δρῦς
     κλητική ! δρῦ δρῦες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δρύε
γεν-δοτ τοῖν  δρυοῖν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'κόνδυ'}}
  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά ουδέτερα σε -υ, -υος
  • -υ, -υος ουδέτερα παροξύτονα όπως τὸ κόνδυ, τοῦ κόνδυος
  • -υ, -υος ουδέτερα προπερισπώμενα όπως τὸ νᾶπυ, τοῦ νάπυος
  • -υ, -υος το προπαροξύτονο τὸ σίναπυ, τοῦ σινάπυος

Παρόμοια τα ουσιαστικά όπως #βότρυς
Δείτε εκεί τους Κανόνες όπως στα #υς-υος αρσενικά και θηλυκά

Κατηγορία:κόνδυ   5 λέξεις. 
τὸ σίναπυ, τοῦ σινάπυος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κονδῠ-
ονομαστική τὸ κόνδῠ τὰ κόνδῠ
      γενική τοῦ κόνδῠος τῶν κονδῠ́ων
      δοτική τῷ κόνδῠῐ̈ τοῖς κόνδῠσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ κόνδῠ τὰ κόνδῠ
     κλητική ! κόνδῠ κόνδῠ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κόνδῠε
γεν-δοτ τοῖν  κονδῠ́οιν
ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ
Δείτε και με γραφή #σίναπι
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'Τρως'}} {{grc-κλίση-'ήρως'}}
  • φωνηεντόληκτα μονόθεμα καταληκτικά σε -ώς, ωός / -ς, ός / -ως, -ωος
  • το θέμα τους έληγε σε ωϝ
  • όπως ὁ ἥρως, τοῦ ἥρωow
  • μονοσύλλαβα όπως δμώς, θώς: όλα τα μονοσύλλαβα τονίζουν τη λήγουσα σε όλες τις γενικές και δοτικές
    !!ΕΚΤΟΣ από τη γενική πληθυντικού -ώων αντί για -ῶν (& δυϊκού, -οιν αντί για -οῖν)
    Δείτε !!#μονοσύλλαβα
  • ειδική περίπτωση ὁ ἅλς, τοῦ ἁλός με διαφορετική σημασία ως θηλυκό Κατηγορία:ἅλς
-ώς, -ωός οξύτονα Κατηγορία:Τρώς   3 λέξεις. 
-ως, -ωος παροξύτονα Κατηγορία:ἥρως   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Τρω-
ονομαστική Τρώς οἱ Τρῶες
      γενική τοῦ Τρωός τῶν Τρώων
      δοτική τῷ Τρωΐ τοῖς Τρωσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν Τρῶ τοὺς Τρώᾰς
     κλητική ! Τρώς Τρῶες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Τρῶε
γεν-δοτ τοῖν  Τρώοιν
Εξαίρεση στον τονισμό γενικής πληθυντικού. όπως το μονοσύλλαβα με εξαιρέσεις.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἡρω-
ονομαστική ἥρως οἱ ἥρωες
      γενική τοῦ ἥρωος τῶν ἡρώων
      δοτική τῷ ἥρω τοῖς ἥρωσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἥρω τοὺς ἥρωᾰς
     κλητική ! ἥρως ἥρωες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἥρωε
γεν-δοτ τοῖν  ἡρώοιν

αυς ευς ους

[επεξεργασία]

Καταληκτικά μονόθεμα σε -εύς, -αῦς, -οῦς

  • Το υ του χαρακτήρα θέματος αποβάλλεται πριν από φωνήεν (βασιλε ος'
  • η κλητική ενικού δεν έχει κατάληξη

Ομάδα:βασιλεύς 143 λέξεις. 
Παρατηρήσεις:

  • Η γενική ενικού, -έως' αντί -έος
  • Η αιτιατική πληθυντικού τοὺς βασιλέ-ᾱς (στην ελληνιστική συναντάμε κσι τοὺς βασιλεῖς)
  • 1) Το υ του χαρακτήρα θέματος αποβάλλεται πριν από φωνήεν
  • και 2) το ε που απομένει, συναιρείται με τα ε ή ι

ἁλιεύς: Όσα έχουν φωνήεν+εύς (Εὐβοεὺς, Δωριεύς, κ.λπ), συνήθως

  • το ε που απομένει, συναιρείται με τα ω ή α

Για μερικά, δε συναντάμε στα κείμενα πληθυντικό σε -ῆς, αλλά μόνον σε -εῖς (όπως στο Ἀντιοχεύς)

Το Ζεύς είναι μεταπλαστό.

Κατηγορία:βασιλεύς-έως   59 λέξεις. 
Κατηγορία:ἁλιεύς-έως   24 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική βασιλεύς οἱ βασιλεῖς - βασιλῆς*
      γενική τοῦ βασιλέως τῶν βασιλέων
      δοτική τῷ βασιλεῖ τοῖς βασιλεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν βασιλέ τοὺς βασιλέᾱς
     κλητική ! βασιλεῦ βασιλεῖς - βασιλῆς*
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βασιλ1 ή βασιλεῖ2
γεν-δοτ τοῖν  βασιλέοιν
* αττικός τύπος
1 όπως στη Γραμματική του Smyth
2 όπως στη Γραμματική Γυμνασίου-Λυκείου Οικονόμου.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική Ἀντιοχεύς οἱ Ἀντιοχεῖς
      γενική τοῦ Ἀντιοχέως τῶν Ἀντιοχέων
      δοτική τῷ Ἀντιοχεῖ τοῖς Ἀντιοχεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ἀντιοχέ τοὺς Ἀντιοχέᾱς
     κλητική ! Ἀντιοχεῦ Ἀντιοχεῖς
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἀντιοχεῖ
γεν-δοτ τοῖν  Ἀντιοχέοιν
Δεν καταγράφονται καταλήξεις πληθυντικού σε -ῆς.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ἁλιεύς οἱ ἁλιεῖς - ἁλιῆς*
      γενική τοῦ ἁλιέως
ἁλιῶς
τῶν ἁλιέων
ἁλιῶν
      δοτική τῷ ἁλιεῖ τοῖς ἁλιεῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἁλιέ
ἁλι
τοὺς ἁλιέᾱς
ἁλιᾶς
     κλητική ! ἁλιεῦ ἁλιεῖς - ἁλιῆς*
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἁλι1 ή ἁλιεῖ2
γεν-δοτ τοῖν  ἁλιέοιν
Κλίνεται όπως το βασιλεύς με επιπλέον συνηρημένους τύπους.
* αττικός τύπος
1 όπως στη Γραμματική του Smyth
2 όπως στη Γραμματική Γυμνασίου-Λυκείου Οικονόμου.
για τους συντάκτες: οι ομώνυμες κλίσεις τους

Θέματα που λήγουν σε -αυ και -ου

  • -αῦς, -αός Το μοναδικό γραῦς
  • -αῦς, -εώς η ναῦς
  • -οῦς, -οός το βοῦς που είναι κοινού γένους
    • και ποικιλία χοῦς που κρατάει ασυναίρετες τις αιτιατικές του.

Ετούτο το -οῦς δεν είναι το συνηρημένο δευτερόκλιτο #πλοῦς από πλόος

Κατηγορία:γραῦς-αός   1 λέξεις. 
Κατηγορία:ναῦς-εώς   0 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική γραῦς αἱ γρᾶες
      γενική τῆς γρᾱός τῶν γρᾱῶν
      δοτική τῇ γρᾱΐ ταῖς γραυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν γραῦν τὰς γραῦς
     κλητική ! γραῦ γρᾶες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γρᾶε
γεν-δοτ τοῖν  γρᾱοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ναῦς αἱ νῆες
      γενική τῆς νεώς τῶν νεῶν
      δοτική τῇ νηΐ ταῖς ναυσῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν ναῦν τὰς ναῦς
     κλητική ! ναῦ νῆες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νῆε
γεν-δοτ τοῖν  νεοῖν
Κατηγορία:βοῦς-οός   2 λέξεις. 
ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ Κατηγορία:χοῦς και με αιτιατική χόα?
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική / βοῦς οἱ/αἱ βόες
      γενική τοῦ/τῆς βοός τῶν βοῶν
      δοτική τῷ/τῇ βοΐ τοῖς/ταῖς βουσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν βοῦν τοὺς/τὰς βοῦς
     κλητική ! βοῦ βόες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  βόε
γεν-δοτ τοῖν  βοοῖν
χοῦς] (τριπλή κλίση βλ. και ῥοῦς
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ηχώ'}}


  • (Χρειάζεται Οι εξηγήσεις για όλες τις συναιρέσεις)
-ώ, -οῦς

θέματα ἠχω-, ἠχο-

  • τῆς ἠχό-ος > ἠχοῦς / αἰδόος > αἰδοῦς
    τῇ ἠχό-ι   > ἠχοῖ
    τὴν ἠχό-α > ἠχώ
Κατηγορία:ἠχώ   22 λέξεις. 

χωρίς ενικό όπως ἡ ηχώ, τῆς ηχοῦς
όπως ἡ πειθώ, τῆς πειθόος & τῆς πειθοῦς

  • το Μορμώ και με ασυναίρετο τύπο
Κατηγορία:λεχώ   1 λέξεις. 

και με τύπους στον πληθυντικό όπως ἡ λεχώ, τῆς λεχοῦς & μεταγενέστερος πληθυντικός κατά τη 2η κλίση.

↓ πτώσεις       ενικός      
ἠχω-, ἠχο-
ονομαστική ἠχώ
      γενική τῆς ἠχοῦς
      δοτική τῇ ἠχοῖ
    αιτιατική τὴν ἠχώ
     κλητική ! ἠχοῖ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική λεχώ αἱ λεχοί
      γενική τῆς λεχόος > λεχοῦς
      δοτική τῇ λεχοῖ
    αιτιατική τὴν λεχώ τὰς λεχούς
     κλητική ! λεχοῖ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ  
γεν-δοτ  
Μεταγενέστεροι τύποι πληθυντικού κατά τη 2η κλίση.

Συμφωνόληκτα

[επεξεργασία]

Αφωνόληκτα

[επεξεργασία]

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}}
οξύτονα μονόθεμα αφωνόληκτα αρσενικά ή θηλυκά, με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος)
!! αλλά και περισπώμενα όπως το συνηρημένο βῶξ, βωκός < βόαξ
άφωνο σύμφωνο (π-β-φ, τ-δ-θ, κ-γ-χ). Η γενική ενικού, πάντα σε -ός
  • με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος) αφωνόληκτο σύφμωνο
  • η γενική ενικού, πάντα σε -ός
  • έχουν το φωνήεν, είτε μακρό (ή δίφθογγο), είτε βραχύ - όταν υπάρχει μακρό, η αιτιατικές, η ονομαστική & κλητική πληθυντικού περισπώνται, αν υπάρχει βραχύ, οξύνονται

Δείτε #Μονοσύλλαβα για τους κανόνες τονισμού.

παράδειγμα με θέμα σε -π
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
γῡπ-
ονομαστική γύψ οἱ γῦπες
      γενική τοῦ γυπός τῶν γυπῶν
      δοτική τῷ γυπῐ́ τοῖς γυψῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν γῦπ τοὺς γῦπᾰς
     κλητική ! γύψ γῦπες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γῦπε
γεν-δοτ τοῖν  γυποῖν
Το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας είναι μακρό.
3η κλίση, Κατηγορία 'γύψ' όπως «γύψ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με θέμα σε -γ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φλογ-
ονομαστική φλόξ αἱ φλόγες
      γενική τῆς φλογός τῶν φλογῶν
      δοτική τῇ φλογῐ́ ταῖς φλοξῐ́(ν)
    αιτιατική τὴν φλόγ τὰς φλόγᾰς
     κλητική ! φλόξ φλόγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φλόγε
γεν-δοτ τοῖν  φλογοῖν

ψ < π-β-φ

ς < τ-δ-θ

  • , -τός (φεύγει το ταυ στη δοτική πληθυντικού)
  • -'ς, -_τός Κατηγορία:θής   3 λέξεις. 
    • -ής, -ητός
      όπως ὁ θής, τοῦ θητός, τοῖς θησί
    • -ώς, -ωτός
      κλίνεται και όπως το #αἰδώς: ὁ χρώς, τοῦ χρωτός, τοῖς χρωσί που υπάγεται στα (ανώμαλα) λόγω της αττικόκλιτης δοτικής ενικού χρῷ

ξ < κ-γ-χ


για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'φύλαξ'}}
Βαρύτονα αφωνόληκτα αρσενικά ή θηλυκά, με χαρακτήρα θέματος (ο τελευταίος φθόγγος του θέματος)
άφωνο σύμφωνο (π-β-φ, τ-δ-θ, κ-γ-χ). Η γενική ενικού, πάντα σε -ος
παράδειγμα με χαρακτήρα π
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κωνωπ-
ονομαστική κώνωψ οἱ κώνωπες
      γενική τοῦ κώνωπος τῶν κωνώπων
      δοτική τῷ κώνωπ τοῖς κώνωψ(ν)
    αιτιατική τὸν κώνωπ τοὺς κώνωπᾰς
     κλητική ! κώνωψ κώνωπες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κώνωπε
γεν-δοτ τοῖν  κωνώποιν
παράδειγμα των -δι- με αιτιατική -ιν, κλητική -ι!!
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἐριδ-
ονομαστική ἔρις αἱ ἔριδες
      γενική τῆς ἔριδος τῶν ἐρίδων
      δοτική τῇ ἔριδ ταῖς ἔρισ(ν)
    αιτιατική τὴν ἔριν τὰς ἔριδᾰς
     κλητική ! ἔρι ἔριδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἔριδε
γεν-δοτ τοῖν  ἐρίδοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'ἔρις' όπως «ἔρις» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με χαρακτήρα τ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἐρωτ-
ονομαστική ἔρως οἱ ἔρωτες
      γενική τοῦ ἔρωτος τῶν ἐρώτων
      δοτική τῷ ἔρωτ τοῖς ἔρωσ(ν)
    αιτιατική τὸν ἔρωτ τοὺς ἔρωτᾰς
     κλητική ! ἔρως ἔρωτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἔρωτε
γεν-δοτ τοῖν  ἐρώτοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'ἔρως' όπως «ἔρως» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
παράδειγμα με χαρακτήρα κ
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φυλακ-
ονομαστική φύλαξ οἱ φύλακες
      γενική τοῦ φύλακος τῶν φυλάκων
      δοτική τῷ φύλακ τοῖς φύλαξ(ν)
    αιτιατική τὸν φύλακ τοὺς φύλακᾰς
     κλητική ! φύλαξ φύλακες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φύλακε
γεν-δοτ τοῖν  φυλάκοιν
3η κλίση, Κατηγορία 'φύλαξ' όπως «φύλαξ» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

χειλικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα βαρύτονα (δείτε και οξύτονα στην κλίση #γύψ)

οδοντικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα βαρύτονα (δείτε και οξύτονα όπως #πατρίς)

ουρανικόληκτα καταληκτικά μονόθεμα

Παρατηρήσεις στην κλίση 'φύλαξ':
Εξαιρέσεις στην αιτιατική ενικού (§247 #Smyth) των -ις, -ιδ
Όλα τα βαρύτονα τριτόκλιτα σε -ις με -ιδ- στο θέμα, έχουν

  • αιτιατική ενικού σε -ιν (τὴν ἔριν), τὴν Άρτεμιν (μερικά έχουν και την κανονική σε -ιδα)

Εξαιρέσεις στην κλητική ενικού (§249 #Smyth) των -ις, -ιδ

  • κλητική ενικού σε ὦ ἔρι, ὦ Ἄρτεμι
  • !! Όμως τα σύνθετα σε -παις με γενική -παιδος όπως το ἄπαις, έχουν την αιτιατική όπως το παῖς -παιδα και την κλητική -παι

Με δύο θέματα:

  • η ἀλώπηξ, αλλά ἀλώπεκ- στις πτώσεις εκτός από ονομαστική & κλητική ενικού.
και άλλα παραδείγματα
Παράδειγμα: με μεταπλασμό του θέματος
Παράδειγμα: Κατηγορία:ἔρις-δος προπαροξύτονο
ή προπερισπώμενο
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀλωπκ- ἀλωπεκ-
ονομαστική ἀλώπηξ αἱ ἀλώπεκες
      γενική τῆς ἀλώπεκος τῶν ἀλωπέκων
      δοτική τῇ ἀλώπεκ ταῖς ἀλώπεξ(ν)
    αιτιατική τὴν ἀλώπεκ τὰς ἀλώπεκᾰς
     κλητική ! ἀλώπηξ ἀλώπεκες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἀλώπεκε
γεν-δοτ τοῖν  ἀλωπέκοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἀρτεμιδ-
ονομαστική Ἄρτεμις αἱ Ἀρτέμιδες
      γενική τῆς Ἀρτέμιδος τῶν Ἀρτεμίδων
      δοτική τῇ Ἀρτέμιδ ταῖς Ἀρτέμισ(ν)
    αιτιατική τὴν Ἄρτεμιν τὰς Ἀρτέμιδᾰς
     κλητική ! Ἄρτεμι Ἀρτέμιδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἀρτέμιδε
γεν-δοτ τοῖν  Ἀρτεμίδοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἰσιδ-
ονομαστική Ἶσις αἱ Ἴσιδες
      γενική τῆς Ἴσιδος τῶν Ἰσίδων
      δοτική τῇ Ἴσιδ ταῖς Ἴσισ(ν)
    αιτιατική τὴν Ἶσιν τὰς Ἴσιδᾰς
     κλητική ! Ἶσι Ἴσιδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἴσιδε
γεν-δοτ τοῖν  Ἰσίδοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'νεοθήξ'}}


ουρανικόληκτα με -γ- καταληκτικά μονόθεμα οξύτονα
-ήξ, -ῆγος Κατηγορία:νεοθήξ   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ νεοθήξ, τοῦ/τῆς νεοθῆγος
-ώξ, -ῶγος Κατηγορία:ἀπορρώξ   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ ἀπορρώξ, τοῦ/τῆς ἀπορρῶγος
Σημείωση: Στο Βικιλεξικό το ρρ γράφεται χωρίς πνεύματα (ῤῥ)
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
νεοθηγ-
ονομαστική νεοθήξ οἱ νεοθῆγες
      γενική τοῦ νεοθῆγος τῶν νεοθήγων
      δοτική τῷ νεοθῆγ τοῖς νεοθῆξ(ν)
    αιτιατική τὸν νεοθῆγ τοὺς νεοθῆγᾰς
     κλητική ! νεοθήξ νεοθῆγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νεοθῆγε
γεν-δοτ τοῖν  νεοθῆγοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἀπορρωγ-
ονομαστική ἀπορρώξ οἱ ἀπορρῶγες
      γενική τοῦ ἀπορρῶγος τῶν ἀπορρώγων
      δοτική τῷ ἀπορρῶγ τοῖς ἀπορρῶξ(ν)
    αιτιατική τὸν ἀπορρῶγ τοὺς ἀπορρῶγᾰς
     κλητική ! ἀπορρώξ ἀπορρῶγες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἀπορρῶγε
γεν-δοτ τοῖν  ἀπορρῶγοιν

Οδοντικόληκτα με -ντ

[επεξεργασία]

Παρατηρήσεις
Η κλητική ενικού των οδοντικόληκτων με θέμα σε -ντ

  • στα βαρύτονα (που δεν τονίζονται στη λήγουσα) -ας, -αντος & -ων, -οντος κρατάει το νι και αποβάλλει το ταυ.
    π.χ. γεροντ- ὁ #γέρων, ὦ γέρον!
    Αιαντ-ς ὁ Αἴας, ὦ Αἶαν!
    γιγαντ-ς ὁ Γίγας, ὦ Γίγαν!
  • Όλα τα άλλα, έχουν την κλητική ίδια με την ονομαστική πτώση
    ιμαντ-ς ὁ #ἱμάς, ὦ ἱμάς!
    οδοντ-ς ὁ #ὀδούς, ὦ ὀδούς!
    πλακοεντσ-ς ὁ #πλακοῦς, ὦ πλακοῦς!

Το #Ξενοφῶν, ὦ Ξενοφῶν! προέρχεται από συναίρεση Ξενοφάων (Ξενοφαοντ-)

Για τα nt-θέματα, με την επίδραση του θέματος της ενεργητικής μετοχής σε -ντ (-ων, -οντος) δείτε τον Chantrain (1933:268[1])


για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ιμάς'}} {{grc-κλίση-'γίγας'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

οδοντικόληκτα με -ντ καταληκτικά. μονόθεμα, οξύτονα οδοντικόληκτα με -ντ καταληκτικά, μονόθεμα, βαρύτονα
-άς, -άντος Κατηγορία:ἱμάς-άντος   4 λέξεις. 

όπως ἱμάς < ἱμαντ-ς, ἱμάντ-ος

-ας, -αντος Κατηγορία:γίγας-αντος   11 λέξεις. 
  • προσοχή στην κλητική ενικού: με βραχεία παραλήγουσα οξύνεται, (ὦ ἐλέφαν, ὦ Γίγαν, με μακρά περισπάται, ὦ Αἶαν!
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἱμαντ-
ονομαστική ἱμάς οἱ ἱμάντες
      γενική τοῦ ἱμάντος τῶν ἱμάντων
      δοτική τῷ ἱμάντ τοῖς ἱμᾶσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἱμάντ τοὺς ἱμάντᾰς
     κλητική ! ἱμάς ἱμάντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἱμάντε
γεν-δοτ τοῖν  ἱμάντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Γῐγᾰντ-
ονομαστική Γίγᾱς οἱ Γίγᾰντες
      γενική τοῦ Γίγᾰντος τῶν Γιγᾰ́ντων
      δοτική τῷ Γίγᾰντ τοῖς Γίγᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Γίγᾰντ τοὺς Γίγᾰντᾰς
     κλητική ! Γίγᾰν Γίγᾰντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Γίγᾰντε
γεν-δοτ τοῖν  Γιγᾰ́ντοιν
Το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας είναι βραχύ.

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γέρων'}} {{grc-κλίση-'Ξενοφών'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-ων, -οντος Κατηγορία:γέρων   16 λέξεις. 
οδοντικόληκτα ακατάληκτα διπλόθεμα βαρύτονα
-ῶν, -ῶντος Κατηγορία:Ξενοφῶν   6 λέξεις.  κύρια ονόματα
οδοντικόληκτα συνηρημένα διπλόθεμα ακατάληκτα
με συναίρεση -άων > -ῶν, -άοντος > -ῶντος

Επίσης, -ών, -ῶντος Κατηγορία:Σολομών   1 λέξεις. 
ελληνιστικά κύρια ονόματα

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
γεροντ-
ονομαστική γέρων οἱ γέροντες
      γενική τοῦ γέροντος τῶν γερόντων
      δοτική τῷ γέροντ τοῖς γέρουσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν γέροντ τοὺς γέροντᾰς
     κλητική ! γέρον γέροντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γέροντε
γεν-δοτ τοῖν  γερόντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ξενοφάοντ- > -ῶντ(ος)
ονομαστική Ξενοφῶν οἱ Ξενοφῶντες
      γενική τοῦ Ξενοφῶντος τῶν Ξενοφώντων
      δοτική τῷ Ξενοφῶντ τοῖς Ξενοφῶσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ξενοφῶντ τοὺς Ξενοφῶντᾰς
     κλητική ! Ξενοφῶν Ξενοφῶντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ξενοφῶντε
γεν-δοτ τοῖν  Ξενοφώντοιν
κορυφή σελίδας - top of page

-ον, -οντος ουσιαστικομποιημένη μετοχή, ουδέτερο Κατηγορία:μέλλον   0 λέξεις. 

όπως μέλλον, -οντος

ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'οδούς'}} {{grc-κλίση-'κυνόδους'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-ούς, -όντος Κατηγορία:ὀδούς   1 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα καταληκτικά
-ους, -οντος Κατηγορία:κυνόδους   3 λέξεις. 
σύνθετα του ὀδούς
πολλά κοινού γένους ως διγενή μονοκατάληκτα επίθετα
δείτε και το επίθετο #χαυλιόδους
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ὀδοντ-
ονομαστική ὀδούς οἱ ὀδόντες
      γενική τοῦ ὀδόντος τῶν ὀδόντων
      δοτική τῷ ὀδόντ τοῖς ὀδοῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ὀδόντ τοὺς ὀδόντᾰς
     κλητική ! ὀδούς ὀδόντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ὀδόντε
γεν-δοτ τοῖν  ὀδόντοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κυνοδοντ-
ονομαστική κυνόδους οἱ κυνόδοντες
      γενική τοῦ κυνόδοντος τῶν κυνοδόντων
      δοτική τῷ κυνόδοντ τοῖς κυνόδουσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν κυνόδοντ τοὺς κυνόδοντᾰς
     κλητική ! κυνόδους κυνόδοντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κυνόδοντε
γεν-δοτ τοῖν  κυνοδόντοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πλακούς'}}

Δείτε και τις #Παρατηρήσεις

-οῦς, -ούντος < θέμα: -οεντ- Κατηγορία:πλακοῦς   7 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα καταληκτικά
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
πλακοεντ-
ονομαστική πλακοῦς οἱ πλακοῦντες
      γενική τοῦ πλακοῦντος τῶν πλακούντων
      δοτική τῷ πλακοῦντ τοῖς πλακοῦσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πλακοῦντ τοὺς πλακοῦντᾰς
     κλητική ! πλακοῦς πλακοῦντες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πλακοῦντε
γεν-δοτ τοῖν  πλακούντοιν

Οδοντικόληκτα με -δ

[επεξεργασία]

Δείτε

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πρόπους'}}


-ούς, -οδός Κατηγορία:πούς   1 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα ακατάληκτα οξύτονα
-ους, -οδος Κατηγορία:πρόπους   6 λέξεις. 
οδοντικόληκτα μονόθεμα ακατάληκτα
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ποδ-
ονομαστική πούς οἱ πόδες
      γενική τοῦ ποδός τῶν ποδῶν
      δοτική τῷ ποδῐ́ τοῖς ποσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν πόδ τοὺς πόδᾰς
     κλητική ! πούς πόδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πόδε
γεν-δοτ τοῖν  ποδοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
προποδ-
ονομαστική πρόπους οἱ πρόποδες
      γενική τοῦ πρόποδος τῶν προπόδων
      δοτική τῷ πρόποδ τοῖς πρόποσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν πρόποδ τοὺς πρόποδᾰς
     κλητική ! πρόπους πρόποδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πρόποδε
γεν-δοτ τοῖν  προπόδοιν

Οδοντικόληκτα οξύτονα

[επεξεργασία]
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'πατρίς'}}
※ νέα ελληνικά
#όπως «ελπίδα»

-ς -δος οδοντικόληκτα με 'δ', μονόθεμα, καταληκτικά, οξύτονα

Τριτόκλιτα οξύτονα με χαρακτήρα δ συνήθως με βραχύ φωνήεν, συνήθως θηλυκά.

  • σε -...ς, γενική -...δος

Η ονομαστική δημιουργείται με δς > σς > ς.

Οι εκδοχές για την κλητική ενικού των -ίς -ίδος:

  • Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το ' Δίνει ὦ ἐλπί και γράφει στην §249.a «The vocative is the same as the nominative: a. In stems ending in a stop consonant (except those in ιτ, ιδ, ι_θ; ντ in nouns
  • Ο Σταματάκος στη Γραμματική του: Στον πίνακα κλίσης έχει το ἐλπίς αλλά δεν αναγράφεται η κλητική. Τη σχολιάζει όμως στη σημείωση §57.4. «Η Κλητική των ανωτέρω παρατιθεμένων παραδειγμάτων ταυτίζεται προς την Ονομαστικήν. Συνήθως διδάσκεται ότι τοιαύτη είναι η Κλητική των οξυτονουμένων ουσιαστικών, και δή θεμάτων ουρανικολήκτων και χειλικολήτκων.»
  • Και πράγματι στα νέα αλλά και στα παλιότερα σχολικά βιβλία διδάσκεται η κλητική όμοια με την ονομαστική, με τους εξής κανόνες όπως τους έχει διατυπώσει στη Γραμματική του ο Τζάρτζανος §82.2.α.
    • η κλητική σε -ι (όχι -ις όπως η ονομαστική), για βαρύτονα(που δεν τονίζονται στη λήγουσα) όπως ἔρις, κλητ. ὦ ἔρι.
    • Για όσα τονίζονται στη λήγουσα, η κλητική ενικού είναι ίδια με την ονομαστική ενικού.

Δεν βρίσκουμε παρατηρήσεις για τα -ύς, -άς.

-ίς, -ίδος Κατηγορία:πατρίς   214 λέξεις. 
όπως ἡ πατρίς, τῆς πατρίδος, αλλά και -ίς-ῖδος όπωςσφραγίς   26 λέξεις.  όπως ἡ σφραγίς, τῆς σφραγῖδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική πατρίς αἱ πατρίδες
      γενική τῆς πατρίδος τῶν πατρίδων
      δοτική τῇ πατρίδ ταῖς πατρίσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν πατρίδ τὰς πατρίδᾰς
     κλητική ! πατρίς* πατρίδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  πατρίδε
γεν-δοτ τοῖν  πατρίδοιν
Με βραχύ γιώτα στο θέμα -ίς -ίδος.
* Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το

Θηλυκά.

  • σε -ίς, γενική -ίδος (με βραχύ γιώτα τα περισσότερα)
  • σε -ίς, -ῖδος Λιγοστά, με μακρό γιώτα.
  • με διπλή προσωδία -ίδος & -ῖδος όπως 'κεραμίς'
  • με διπλή προσωδία -ῖδος & -ίδος όπως 'καρίς'
  • σε -ίς, -ῖδος πληθυντικός -ίδεςἁρπίς

Παρατηρήσεις

  • Μερικά όπως το Ἑλληνίς, περιγράφονται ως επίθετα μονογενή και μονοκατάληκτα, σε φράσεις όπως «Ἑλληνὶς γυνή»


!! Εξαιρέσεις:

-ύς, -ύδος Κατηγορία:χλαμύς 4 λέξεις. 
όπως ἡ χλαμύς, τῆς χλαμύδος, και σπανιότερα -ύς, -ῦδος όπως ἡ δαγύς, τῆς δαγῦδος
δείτε και προπαροξύτονα όπως #νέηλυς
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική χλαμύς αἱ χλαμύδες
      γενική τῆς χλαμύδος τῶν χλαμύδων
      δοτική τῇ χλαμύδ ταῖς χλαμύσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν χλαμύδ τὰς χλαμύδᾰς
     κλητική ! χλαμύς χλαμύδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  χλαμύδε
γεν-δοτ τοῖν  χλαμύδοιν
Με βραχύ ύψιλον στο θέμα -ύς, -ύδος.

Θηλυκά.

  • σε -ύς, γενική -ύδος με βραχύ ύψιλον.
  • σε -ύς, γενική -ῦδος με μακρό ύψιλον: δαγύς, τῆς δαγῦδος (ελληνιστικό).
-άς, -άδος Κατηγορία:δεκάς 54 λέξεις. 
όπως ἡ δεκάς, τῆς δεκάδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική δεκάς αἱ δεκάδες
      γενική τῆς δεκάδος τῶν δεκάδων
      δοτική τῇ δεκάδ ταῖς δεκάσῐ(ν)
    αιτιατική τὴν δεκάδ τὰς δεκάδᾰς
     κλητική ! δεκάς δεκάδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δεκάδε
γεν-δοτ τοῖν  δεκάδοιν
Με βραχύ άλφα στο θέμα -άς, -άδος.
 

Θηλυκά.

  • Και μερικά κοινού γένους όπως το φυγάς. Στις Γραμματικές περιγράφονται ως επίθετα διγενή και μονοκατάληκτα
  • σε -άς, γενική -άδος με βραχύ άλφα
  • Δεν βρέθηκαν παραδείγματα με μακρό άλφα
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'προβλής'}}{{grc-κλίση-'ιδρώς'}}


οδοντικόληκτα με τ καταληκτικά μονόθεμα
-ής, -ῆτος Κατηγορία:προβλής   10 λέξεις. 
όπως ὁ προβλής, τοῦ προβλῆτος

Δείτε και τα -ης, -ητος #τάπης, τάπητος

-ως, -ῶτος Κατηγορία:ἱδρώς   3 λέξεις. 
όπως ὁ ἱδρώς, τοῦ ἱδρῶτος

Δείτε και τα -ως, -ωτος #ἔρως, ἔρωτος

αρσενικό ή θηλυκό
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
προβλητ-
ονομαστική
προβλής οἱ
αἱ
προβλῆτες
      γενική τοῦ
τῆς
προβλῆτος τῶν προβλήτων
      δοτική τῷ
τῇ
προβλῆτ τοῖς
ταῖς
προβλῆσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν
τὴν
προβλῆτ τοὺς
τὰς
προβλῆτᾰς
     κλητική ! προβλής προβλῆτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  προβλῆτε
γεν-δοτ τοῖν  προβλήτοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ἱδρωτ-
ονομαστική ἱδρώς οἱ ἱδρῶτες
      γενική τοῦ ἱδρῶτος τῶν ἱδρώτων
      δοτική τῷ ἱδρῶτ τοῖς ἱδρῶσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ἱδρῶτ τοὺς ἱδρῶτᾰς
     κλητική ! ἱδρώς ἱδρῶτες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ἱδρῶτε
γεν-δοτ τοῖν  ἱδρώτοιν

Οδοντικόληκτα βαρύτονα

[επεξεργασία]

για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'νέηλυς'}}

Προπαροξύτονα σε -υς, γενική -υδος. (Αντίστοιχα οξύτονα: #χλαμύς)
Δείτε και τα αντίστοιχα επίθετα όπως «ἔπηλυς»

-ῠς, -ῠδος Κατηγορία:νέηλυς   1 λέξεις. 
όπως ὁ/ἡ νέηλυς, τοῦ/τῆς νεήλυδος
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
νεηλῠδ-
ονομαστική / νέηλυς οἱ/αἱ νεήλυδες
      γενική τοῦ/τῆς νεήλυδος τῶν νεηλύδων
      δοτική τῷ/τῇ νεήλυδ τοῖς/ταῖς νεήλυσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν/τὴν νεήλυδ τοὺς/τὰς νεήλυδᾰς
     κλητική ! νέηλυς νεήλυδες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  νεήλυδε
γεν-δοτ τοῖν  νεηλύδοιν

Οδοντικόληκτα ουδέτερα

[επεξεργασία]
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'κτήμα'}} {{grc-κλίση-'γάλα'}}

Ουδέτερα οδοντικόληκτα ακατάλητκα μονόθεμα

Κατηγορία:κτῆμα   73 λέξεις. 
Κατηγορία:ὄνομα   123 λέξεις. 
Κατηγορία:γάλα   4 λέξεις. 
  • τὸ γάλα (η λέξη, και με περισσότερους τύπους)
  • και τα σύνθετά του
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ κτῆμᾰ τὰ κτήμᾰτ
      γενική τοῦ κτήμᾰτος τῶν κτημᾰ́των
      δοτική τῷ κτήμᾰτ τοῖς κτήμᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ κτῆμᾰ τὰ κτήμᾰτ
     κλητική ! κτῆμᾰ κτήμᾰτ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κτήμᾰτε
γεν-δοτ τοῖν  κτημᾰ́τοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ ὄνομᾰ τὰ ὀνόμᾰτ
      γενική τοῦ ὀνόμᾰτος τῶν ὀνομᾰ́των
      δοτική τῷ ὀνόμᾰτ τοῖς ὀνόμᾰσῐ(ν)
    αιτιατική τὸ ὄνομᾰ τὰ ὀνόμᾰτ
     κλητική ! ὄνομᾰ ὀνόμᾰτ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ὀνόμᾰτε
γεν-δοτ τοῖν  ὀνομᾰ́τοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική τὸ γάλᾰ τὰ γάλᾰκτ
      γενική τοῦ γάλᾰκτος τῶν γαλᾰ́κτων
      δοτική τῷ γάλᾰκτ τοῖς γάλᾰξῐ(ν)
    αιτιατική τὸ γάλᾰ τὰ γάλᾰκτ
     κλητική ! γάλᾰ γάλᾰκτ
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  γάλᾰκτε
γεν-δοτ τοῖν  γαλᾰ́κτοιν

Ημιφωνόληκτα

[επεξεργασία]

Ενρινόληκτα

[επεξεργασία]
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}} {{grc-κλίση-'κώδων'}}
  • ενρινόληκτα μόνοθεμα ακατάληκτα σε -ήν, -ηνός οξύτονα
    μήν, τοῦ μηνός, οἱ μῆνες, τῶν μηνῶν
    αρχικά είχε θέμα μηνσ-
  • ενρινόληκτα μόνοθεμα ακατάληκτα σε -ην, -ηνος παροξύτονα
    αρσενικά: ὁ Ἕλλην, τοῦ Ἕλληνος

Δείτε και τα -ων, -ωνος όπως #κώδων

Κατηγορία:μήν   3 λέξεις. 
Κατηγορία:Ἕλλην   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
μην- αρχικά: μηνσ-
ονομαστική μήν οἱ μῆνες
      γενική τοῦ μηνός τῶν μηνῶν
      δοτική τῷ μηνῐ́ τοῖς μησῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν μῆν τοὺς μῆνᾰς
     κλητική ! μήν μῆνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  μῆνε
γεν-δοτ τοῖν  μηνοῖν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
Ἑλλην-
ονομαστική Ἕλλην οἱ Ἕλληνες
      γενική τοῦ Ἕλληνος τῶν Ἑλλήνων
      δοτική τῷ Ἕλλην τοῖς Ἕλλησῐ(ν)
    αιτιατική τὸν Ἕλλην τοὺς Ἕλληνᾰς
     κλητική ! Ἕλλην Ἕλληνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Ἕλληνε
γεν-δοτ τοῖν  Ἑλλήνοιν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'ποιμήν'}} {{grc-κλίση-'χθων'}}
  • ενρινόληκτα διπλόθεμα ακατάληκτα σε -ήν (-ένος) ή -ήν (-ενός)
    ὁ ποιμήν, τοῦ ποιμένος
    ἡ φρήν, τῆς φρενός
Κατηγορία:ποιμήν   6 λέξεις. 
Κατηγορία:φρήν   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ποιμην-, ποιμεν-
ονομαστική ποιμήν οἱ ποιμένες
      γενική τοῦ ποιμένος τῶν ποιμένων
      δοτική τῷ ποιμέν τοῖς ποιμέσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν ποιμέν τοὺς ποιμένᾰς
     κλητική ! ποιμήν ποιμένες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ποιμένε
γεν-δοτ τοῖν  ποιμένοιν
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
φρην-, φρεν-
ονομαστική φρήν οἱ φρένες
      γενική τοῦ φρενός τῶν φρενῶν
      δοτική τῷ φρενῐ́ τοῖς φρεσῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν φρέν τοὺς φρένᾰς
     κλητική ! φρήν φρένες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  φρένε
γεν-δοτ τοῖν  φρενοῖν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'γυψ'}}
ενρινόληκτα μονόθεμα σε -ίς, -ινός ενρινόληκτα διπλόθεμα σε -είς, -ενός
-ίς, -ινός Κατηγορία:ῥίς   2 λέξεις. 
  • και μεταγενέστερος ακατάληκτος τύπος σε -ίν, -ινός όπως ῥίν
-είς, -ενός Κατηγορία:κτείς   1 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ῥῑν-
ονομαστική ῥίς οἱ ῥῖνες
      γενική τοῦ ῥινός τῶν ῥινῶν
      δοτική τῷ ῥινῐ́ τοῖς ῥισῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν ῥῖν τοὺς ῥῖνᾰς
     κλητική ! ῥίς ῥῖνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  ῥῖνε
γεν-δοτ τοῖν  ῥινοῖν
Το δίχρονο φωνήεν της παραλήγουσας είναι μακρό.
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
κτεν-
ονομαστική κτείς οἱ κτεῖνες
      γενική τοῦ κτεινός τῶν κτεινῶν
      δοτική τῷ κτεινῐ́ τοῖς κτεισῐ́(ν)
    αιτιατική τὸν κτεῖν τοὺς κτεῖνᾰς
     κλητική ! κτείς κτεῖνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  κτεῖνε
γεν-δοτ τοῖν  κτεινοῖν
για τους συντάκτες: {{grc-κλίση-'δελφίς'}}
  • ενρινόληκτα μονόθεμα καταληκτικά σε -ίς, -ῖνος αρσενικά ή θηλυκά
  • και μεταγενέστερος ακατάληκτος τύπος σε -ίν, -ῖνος ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ : είναι αποκλειστικά ελληνιστική η κλίση?
  • ΠΗΓΕΣ: σχολική Γραμματική - 3η κλίση.128. Tο φωνήεν ι εμπρός από το χαρακτήρα ν των ονομάτων σε -ις (γεν. -ινος) είναι μακρόχρονο: τῆς ἀκτῖν-ος, τῆς Σαλαμῖν-ος
ενρινόληκτα μονόθεμα σε -ίς, -ῖνος, -ίν, -ῖνος
καταληκτικά Κατηγορία:δελφίς   9 λέξεις. 
ακατάληκτα Κατηγορία:δελφίν   2 λέξεις. 
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
δελφῑν-
ονομαστική δελφίς οἱ δελφῖνες
      γενική τοῦ δελφῖνος τῶν δελφίνων
      δοτική τῷ δελφῖν τοῖς δελφῖσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν δελφῖν τοὺς δελφῖνᾰς
     κλητική ! δελφίς δελφῖνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δελφῖνε
γεν-δοτ τοῖν  δελφίνοιν
Το δίχρονο φωνήεν του θέματος σε -ῑν είναι μακρό.
ελληνιστική κοινή (αρχαία κλίση)
δε μαρτυρείται δυϊκός αριθμός
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
δελφῑν-
ονομαστική δελφίν οἱ δελφῖνες
      γενική τοῦ δελφῖνος τῶν δελφίνων
      δοτική τῷ δελφῖν τοῖς δελφῖσῐ(ν)
    αιτιατική τὸν δελφῖν τοὺς δελφῖνᾰς
     κλητική ! δελφίν δελφῖνες
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  δελφῖνε