Πηνειός

Από Βικιλεξικό
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

Ο ποταμός Πηνειός στην κοιλάδα των Τεμπών
↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική ο Πηνειός οι Πηνειοί
      γενική του Πηνειού των Πηνειών
    αιτιατική τον Πηνειό τους Πηνειούς
     κλητική Πηνειέ Πηνειοί
Κατηγορία όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά
Ο ποταμός Πηνειός στην Πελοπόννησο

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Πηνειός < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική Πηνειός

Προφορά[επεξεργασία]

ΔΦΑ : /pi.niˈos/
τυπογραφικός συλλαβισμός: Πη‐νει‐ός

Κύριο όνομα[επεξεργασία]

Πηνειός αρσενικό

  1. ποταμός της Θεσσαλίας που πηγάζει από το όρος Πίνδος και εκβάλλει διά μέσου της Κοιλάδας των Τεμπών στο Αιγαίο Πέλαγος
    ※  Στης Λαρίσης το ποτάμι που το λένε Πηνειό.
    αν τυχόν και δε με θέλεις, κει θα πέσω να πνιγώ.
    Στίχοι τραγουδιού της δεκαετίας του 1960 Μουσική, στίχοι ΕΚΚΡΕΜΟΤΗΤΑ
  2. ποταμός της Πελοποννήσου που πηγάζει από το όρος Ερύμανθος και ρέει δυτικά εκβάλλοντας τελικά στο Ιόνιο πέλαγος κοντά στη Γαστούνη

Συγγενικά[επεξεργασία]

Δείτε επίσης[επεξεργασία]

Σημειώσεις[επεξεργασία]

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

Αναφορές[επεξεργασία]

  1. βλ. Πολεζέ Χριστίνα, Η περίπτωση της Λάρισας (...) μέσα από τα κείμενα Ευρωπαίων περιηγητών (Διδακτορική Διατριβή): «Ο Paul Lucas δίνει δυο ονομασίες στον Πηνειό, Σαλαμπριά και Λυκόστομο (Licoustum) και μάλιστα χαρακτηρίζει τη δεύτερη τούρκικη. Όμως ο Επαμεινώνδας Φαρμακίδης μάς πληροφορεί ότι: “Ο ποταμός ούτος κοινώς καλείται Σαλαμπριά, προσωνυμία ην πρώτη η Άννα Κομνηνή απέδωκεν εις αυτόν κατά το έτος 1150 […] εκ της λέξεως Σαλάμβη, σημαινούσης οπήν”. Όσο για την ονομασία Λυκόστομο αυτή είναι παραφθορά του ονόματος Λυκοστόμιο που αποτελούσε τη Μεσαιωνική ονομασία της Κοιλάδας των Τεμπών απ’ όπου ο Οθωμανός Γεωγράφος Χατζή Κάλφας αποκαλεί τον Πηνειό Κοστούμ ή Κιοστέμ».
  2. Α. Ζούκας, Υδρογραφία του νομού Λάρισας



Αρχαία ελληνικά (grc)[επεξεργασία]

↓ πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική Πηνειός οἱ Πηνειοί
      γενική τοῦ Πηνειοῦ τῶν Πηνειῶν
      δοτική τῷ Πηνει τοῖς Πηνειοῖς
    αιτιατική τὸν Πηνειόν τοὺς Πηνειούς
     κλητική ! Πηνειέ Πηνειοί
  δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ τὼ  Πηνειώ
γεν-δοτ τοῖν  Πηνειοῖν
Συνήθως στον ενικό.
2η κλίση, Κατηγορία 'ναός' όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Πηνειός < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή *pen-[1] [2] (υγρός, λάσπη, βάλτος, νερό). Συγγενή: σανσκριτική पानीय (pānīya, νερό), αγγλική fen (βάλτος) κ.ά.

Κύριο όνομα[επεξεργασία]

Πηνειός αρσενικό

  1. (ελληνική μυθολογία) ανδρικό όνομα, ποτάμιος θεός, γιος του Ωκεανού και της Τηθύος (αδελφός των Ωκεανίδων)
  2. ποταμός της Θεσσαλίας
    ※  8ος αιώνας   Ὅμηρος, Ἰλιάς, 2 (Β. Ὄνειρος. Διάπειρα. Βοιωτία ἢ κατάλογος νεῶν.)
    • 2 (Β. Ὄνειρος. Διάπειρα. Βοιωτία ἢ κατάλογος νεῶν.), στίχ. 749 (749-754)
      Περαιβοὶ/οἳ περὶ Δωδώνην δυσχείμερον οἰκί' ἔθεντο,/οἵ τ' ἀμφ' ἱμερτὸν Τιταρησσὸν ἔργα νέμοντο/ὅς ῥ' ἐς Πηνειὸν προΐει καλλίρροον ὕδωρ,/οὐδ' ὅ γε Πηνειῷ συμμίσγεται ἀργυροδίνῃ,/ἀλλά τέ μιν καθύπερθεν ἐπιρρέει ἠΰτ' ἔλαιον
    • 2 (Β. Ὄνειρος. Διάπειρα. Βοιωτία ἢ κατάλογος νεῶν.), στίχ. 757
      Μαγνήτων δ᾽ ἦρχε Πρόθοος Τενθρηδόνος υἱός,/οἳ περὶ Πηνειὸν καὶ Πήλιον εἰνοσίφυλλον/ναίεσκον
      Στους Μάγνητες αρχηγός ήταν ο Πρόθοος, ο γιος του Τενθρηδόνα, σ᾿ αυτούς που κατοικούσαν γύρω στον Πηνειό και το πυκνόφυλλο Πήλιο
      (Μετάφραση: Ν. Καζαντζάκη - Ι. Θ. Κακριδή)
    ※  2ος↓ αιώνας Ἀρριανός, Ἀνάβασις Ἀλεξάνδρου, 4, 6
    τοῦ Πηνειοῦ τοῦ Θεσσαλικοῦ ποταμοῦ, ὃς διὰ τῶν Τεμπῶν ῥέων ἐκδιδοῖ ἐς θάλασσαν
    ※  1ος↑↓ αιώνας Στράβων, Γεωγραφικά, 4.7, 9 @perseus.tufts.edu
    πλησίον δ' ἤδη τῆς τε Μακεδονίας καὶ τῆς Θετταλίας περὶ τὸ Ποῖον ὄρος καὶ τὴν Πίνδον Αἴθικές τε καὶ τοῦ Πηνειοῦ πηγαί (Στράβων, Γεωγραφία, 4, VII, 9)
    ※  1ος↑ αιώνας Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη Ἱστορική, 4, 69
    Ὠκεανοῦ καὶ Τηθύος κατὰ τοὺς μύθους παῖδες ἐγένοντο πλείους ποταμῶν ἐπώνυμοι, ἐν οἷς καὶ Πηνειός, ἀφ´ οὗ συνέβη τὸν ἐν Θετταλίᾳ Πηνειὸν ὀνομασθῆναι. οὗτος δὲ μιγεὶς νύμφῃ τῇ προσαγορευομένῃ Κρεούσῃ παῖδας ἐγέννησεν Ὑψέα καὶ Στίλβην, ᾗ μιγεὶς Ἀπόλλων Λαπίθην καὶ Κένταυρον ἐγέννησε. καὶ τούτων Λαπίθης μὲν κατοικῶν περὶ τὸν Πηνειὸν ποταμὸν ἐβασίλευσε τῶν τόπων τούτων, γήμας δὲ Ὀρσινόμην τὴν Εὐρυνόμου ἐγέννησεν υἱοὺς δύο, Φόρβαντα καὶ Περίφαντα.
  3. ποταμός της Πελοποννήσου
    ※  1ος↑↓ αιώνας Στράβων, Γεωγραφικά, 5.3, 2 @perseus.tufts.edu
    οὕτω δὲ καὶ ἡ Ἦλις ἐκ τῶν περιοικίδων συνεπολίσθη. (...) ῥεῖ δὲ διὰ τῆς πόλεως ὁ Πηνειὸς ποταμὸς παρὰ τὸ γυμνάσιον αὐτῆς
    & 5.3, 5 @perseus.tufts.edu
    μεταξὺ δὲ τοῦ Χελωνάτα καὶ τῆς Κυλλήνης ὅ τε Πηνειὸς ἐκδίδωσι ποταμὸς

Συγγενικά[επεξεργασία]

Αναφορές[επεξεργασία]

  1. J. P. Mallory, D. Q. Adams, The Oxford Introduction to Proto-Indo-European and the Proto-Indo-European World, εκδ. Oxford University Press, Oxford 2006, ISBN 9780199296682, p. 127.
  2. smerdaleos.wordpress.com Η ετυμολογία του Πηνειού

Πηγές[επεξεργασία]