βασιλεύω

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

βασιλεύω είμαι βασιλιάς < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική βασιλεύω.^[1] Δείτε και βασιλεύς, βασιλιάς

δύω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική βασιλεύω.^[2] ^[3]

Προφορά[επεξεργασία]

τυπογραφικός συλλαβισμός : βα‐σι‐λεύ‐ω

Ρήμα[επεξεργασία]

βασιλεύω, πρτ.: βασίλευα, στ.μέλλ.: θα βασιλέψω, αόρ.: βασίλεψα/εβασίλευσα, μτχ.π.ε.: βασιλευόμενος, μτχ.π.π.: βασιλεμένος

είμαι ο βασιλιάς μιας χώρας και την κυβερνώ
(για τον ήλιο) δύω ^[3]
1. (μεταφορικά) για κάποιον που νυστάζει
  ↪ βασίλεψαν τα ματάκια του
2. (μεταφορικά) παρακμάζω
κερδίζω το φλουρί στη βασιλόπιτα
↪ Σ' όποιον έπεφτε ο παράς, έλεγαν πως εκείνος «βασίλεψε»

Ταυτόσημο[επεξεργασία]

ανάσσω (παρωχημένο)

Εκφράσεις[επεξεργασία]

ζω και βασιλεύω

Συγγενικά[επεξεργασία]

βασίλευμα
→ και δείτε τις λέξεις βασιλιάς και βασιλεύς

Κλίση[επεξεργασία]

→ λείπει η κλίση

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

είμαι βασιλιάς

είμαι βασιλιάςάλλες σημασίες

→ δείτε τη λέξη δύω

Αναφορές[επεξεργασία]

↑ βασιλεύω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
↑ βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
↑ ^3,0 ^3,1 Εμμανουήλ (Μανόλης) Κριαράς (1937) «Βασιλεύει ο ήλιος», Αθηνά, τόμος 47. Ανατύπωση. Αθήνησι:Τύποις Παρασκευά Λεωνή, 1937, σελ. 79‑93. στο: Άπαντα Κριαρά, greek‑language.gr,(Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
ΣτΕ: Διεξοδική μελέτη ετυμολογιών για τη σημασία «δύω» του «βασιλεύω».

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

βασιλεύω < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική βασιλεύω

Η σημασία «δύει ο ήλιος», μεσαιωνική, ίσως επειδή ο ήλιος πρώτα μεσουρανεί και μετά δύει^[1] Δείτε και τις #Αναφορές.

Ρήμα[επεξεργασία]

βασιλεύω

βασιλεύω (όπως στα νέα ελληνικά)

Άλλες μορφές[επεξεργασία]

βασιλεύγω

Ρηματικοί τύποι[επεξεργασία]

βασιλεύσεις
βασιλεύουσα (μετοχή, η Κωνσταντινούπολη)
ἐβασίλευσεν

Συγγενικά[επεξεργασία]

→ και δείτε τη λέξη βασιλεύς

Πηγές[επεξεργασία]

βασιλεύω - Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα].
για τη σημασία: «δύει ο ήλιος» δείτε #Αναφορές.

Αρχαία ελληνικά (grc)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

βασιλεύω < (βασιλεύς βασιλ- + -εύω

Ρήμα[επεξεργασία]

βασιλεύω

είμαι βασιλιάς, κυβερνάω
- (+ γενική) είμαι βασιλιάς του/της (μέρος)
- παθητική φωνή: βασιλεύομαι: κυβερνιέμαι, υποτάσσομαι σε βασιλιά, σε νόμο
(σπάνιο) ορίζω ως βασιλιά
(ελληνιστική σημασία) είμαι κύριος ενός πράγματος (όπως, κατέχω χρυσό)

Πηγές[επεξεργασία]

βασιλεύω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
βασιλεύω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.

↑ βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[1] βασιλεύω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας

[2] βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[kriaras-3] 3,0 ^3,1 Εμμανουήλ (Μανόλης) Κριαράς (1937) «Βασιλεύει ο ήλιος», Αθηνά, τόμος 47. Ανατύπωση. Αθήνησι:Τύποις Παρασκευά Λεωνή, 1937, σελ. 79‑93. στο: Άπαντα Κριαρά, greek‑language.gr,(Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας)
ΣτΕ: Διεξοδική μελέτη ετυμολογιών για τη σημασία «δύω» του «βασιλεύω».

[4] βασιλιάς - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.

[1]

[2]

[3]

[1]

βασιλεύω

Πίνακας περιεχομένων

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Προφορά[επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Ταυτόσημο[επεξεργασία]

Εκφράσεις[επεξεργασία]

Συγγενικά[επεξεργασία]

Κλίση[επεξεργασία]

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

Αναφορές[επεξεργασία]

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Άλλες μορφές[επεξεργασία]

Ρηματικοί τύποι[επεξεργασία]

Συγγενικά[επεξεργασία]

Πηγές[επεξεργασία]

Αρχαία ελληνικά (grc)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Πηγές[επεξεργασία]

Μενού πλοήγησης

βασιλεύω

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Προφορά[επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Ταυτόσημο[επεξεργασία]

Εκφράσεις[επεξεργασία]

Συγγενικά[επεξεργασία]

Κλίση[επεξεργασία]

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

Αναφορές[επεξεργασία]

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Άλλες μορφές[επεξεργασία]

Ρηματικοί τύποι[επεξεργασία]

Συγγενικά[επεξεργασία]

Πηγές[επεξεργασία]

Αρχαία ελληνικά (grc)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Ρήμα[επεξεργασία]

Πηγές[επεξεργασία]

Μενού πλοήγησης

Αναζήτηση