ξανοίγω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

ξανοίγω < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ξανοίγω / ἀξανοίγω < ἐξανοίγω με αποβολή, σίγηση του αρχικού φωνήεντος < αρχαία ελληνική ἐξανοίγω (ανοίγω ολότελα). Συγχρονικά αναλύεται σε ξ- + ανοίγω.

Προφορά

ΔΦΑ : /ksaˈni.ɣo/

τυπογραφικός συλλαβισμός : ξα‐νοί‐γω

Ρήμα

ξανοίγω, αόρ.: ξάνοιξα, παθ.φωνή: ξανοίγομαι, π.αόρ.: ξανοίχτηκα, μτχ.π.π.: ξανοιγμένος

• (μεταβατικό και αμετάβατο)
  1. (γενικότερα) ανοίγω τελείως, γίνομαι διαυγής
  2. (ειδικότερα για χρώματα) κάνω πιο ανοιχτό, πιο φωτεινό
  3. (ειδικότερα για τον καιρό, στο τρίτο πρόσωπο) → δείτε τη λέξη ξανοίγει καλυτερεύω, καλοσυνεύω, ξαστερώνω
  4. (στην παθητική φωνή) → δείτε τη λέξη ξανοίγομαι

Συγγενικά

• ξάνοιγμα
• ξανοιγμένος
• ξανοιχτικός (προφορικό)

Κλίση

    Ενεργητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ξανοίγω	ξάνοιγα	θα ξανοίγω	να ξανοίγω		ξανοίγοντας
β' ενικ.	ξανοίγεις	ξάνοιγες	θα ξανοίγεις	να ξανοίγεις	ξάνοιγε
γ' ενικ.	ξανοίγει	ξάνοιγε	θα ξανοίγει	να ξανοίγει
α' πληθ.	ξανοίγουμε	ξανοίγαμε	θα ξανοίγουμε	να ξανοίγουμε
β' πληθ.	ξανοίγετε	ξανοίγατε	θα ξανοίγετε	να ξανοίγετε	ξανοίγετε
γ' πληθ.	ξανοίγουν(ε)	ξάνοιγαν ξανοίγαν(ε)	θα ξανοίγουν(ε)	να ξανοίγουν(ε)
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		ξάνοιξα	θα ξανοίξω	να ξανοίξω		ξανοίξει
β' ενικ.		ξάνοιξες	θα ξανοίξεις	να ξανοίξεις	ξάνοιξε
γ' ενικ.		ξάνοιξε	θα ξανοίξει	να ξανοίξει
α' πληθ.		ξανοίξαμε	θα ξανοίξουμε	να ξανοίξουμε
β' πληθ.		ξανοίξατε	θα ξανοίξετε	να ξανοίξετε	ξανοίξτε
γ' πληθ.		ξάνοιξαν ξανοίξαν(ε)	θα ξανοίξουν(ε)	να ξανοίξουν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική
α' ενικ.	έχω ξανοίξει	είχα ξανοίξει	θα έχω ξανοίξει	να έχω ξανοίξει
β' ενικ.	έχεις ξανοίξει	είχες ξανοίξει	θα έχεις ξανοίξει	να έχεις ξανοίξει
γ' ενικ.	έχει ξανοίξει	είχε ξανοίξει	θα έχει ξανοίξει	να έχει ξανοίξει
α' πληθ.	έχουμε ξανοίξει	είχαμε ξανοίξει	θα έχουμε ξανοίξει	να έχουμε ξανοίξει
β' πληθ.	έχετε ξανοίξει	είχατε ξανοίξει	θα έχετε ξανοίξει	να έχετε ξανοίξει
γ' πληθ.	έχουν ξανοίξει	είχαν ξανοίξει	θα έχουν ξανοίξει	να έχουν ξανοίξει

    Παθητική φωνή

Εξακολουθητικοί χρόνοι
πρόσωπα	Ενεστώτας	Παρατατικός	Εξ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	ξανοίγομαι	ξανοιγόμουν(α)	θα ξανοίγομαι	να ξανοίγομαι
β' ενικ.	ξανοίγεσαι	ξανοιγόσουν(α)	θα ξανοίγεσαι	να ξανοίγεσαι
γ' ενικ.	ξανοίγεται	ξανοιγόταν(ε)	θα ξανοίγεται	να ξανοίγεται
α' πληθ.	ξανοιγόμαστε	ξανοιγόμαστε ξανοιγόμασταν	θα ξανοιγόμαστε	να ξανοιγόμαστε
β' πληθ.	ξανοίγεστε	ξανοιγόσαστε ξανοιγόσασταν	θα ξανοίγεστε	να ξανοίγεστε	(ξανοίγεστε)
γ' πληθ.	ξανοίγονται	ξανοίγονταν ξανοιγόντουσαν	θα ξανοίγονται	να ξανοίγονται
Συνοπτικοί χρόνοι
πρόσωπα		Αόριστος	Συνοπτ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Απαρέμφατο
α' ενικ.		ξανοίχτηκα	θα ξανοιχτώ	να ξανοιχτώ		ξανοιχτεί
β' ενικ.		ξανοίχτηκες	θα ξανοιχτείς	να ξανοιχτείς	ξανοίξου
γ' ενικ.		ξανοίχτηκε	θα ξανοιχτεί	να ξανοιχτεί
α' πληθ.		ξανοιχτήκαμε	θα ξανοιχτούμε	να ξανοιχτούμε
β' πληθ.		ξανοιχτήκατε	θα ξανοιχτείτε	να ξανοιχτείτε	ξανοιχτείτε
γ' πληθ.		ξανοίχτηκαν ξανοιχτήκαν(ε)	θα ξανοιχτούν(ε)	να ξανοιχτούν(ε)
Συντελεσμένοι χρόνοι
πρόσωπα	Παρακείμενος	Υπερσυντέλικος	Συντελ. Μέλλ.	Υποτακτική	Προστακτική	Μετοχή
α' ενικ.	έχω ξανοιχτεί	είχα ξανοιχτεί	θα έχω ξανοιχτεί	να έχω ξανοιχτεί		ξανοιγμένος
β' ενικ.	έχεις ξανοιχτεί	είχες ξανοιχτεί	θα έχεις ξανοιχτεί	να έχεις ξανοιχτεί
γ' ενικ.	έχει ξανοιχτεί	είχε ξανοιχτεί	θα έχει ξανοιχτεί	να έχει ξανοιχτεί
α' πληθ.	έχουμε ξανοιχτεί	είχαμε ξανοιχτεί	θα έχουμε ξανοιχτεί	να έχουμε ξανοιχτεί
β' πληθ.	έχετε ξανοιχτεί	είχατε ξανοιχτεί	θα έχετε ξανοιχτεί	να έχετε ξανοιχτεί
γ' πληθ.	έχουν ξανοιχτεί	είχαν ξανοιχτεί	θα έχουν ξανοιχτεί	να έχουν ξανοιχτεί
Συντελεσμένοι χρόνοι (β΄ τύποι)
Παρακείμενος	είμαι, είσαι, είναι ξανοιγμένος - είμαστε, είστε, είναι ξανοιγμένοι
Υπερσυντέλικος	ήμουν, ήσουν, ήταν ξανοιγμένος - ήμαστε, ήσαστε, ήταν ξανοιγμένοι
Συντελ. Μέλλ.	θα είμαι, θα είσαι, θα είναι ξανοιγμένος - θα είμαστε, θα είστε, θα είναι ξανοιγμένοι
Υποτακτική	να είμαι, να είσαι, να είναι ξανοιγμένος - να είμαστε, να είστε, να είναι ξανοιγμένοι

Μεταφράσεις

    κάνω χρώμα πιο ανοιχτό

γαλλικά : éclaircir (fr)

    ξανοίγει ο καιρός

Ρήμα

Μπλουζάκι με στάμπα δημοφιλούς κρητικής έκφρασης με χρήση του ιδιωματικού ρήματος ξανοίγω

ξανοίγω

• (κρητικά και ιδιωματικό των Δωδεκανήσων) διακρίνω, κοιτάω, παρατηρώ με προσοχή, με περιέργεια ή εξεταστικά

  ↪ χτες όλη νύχτα ξανοίγαμε τ' άστρα στον ουρανό

  ↪ ίντα μ(π)ρε ξανοίγεις;

  ≈ συνώνυμα: εξανοίγω, ξανοίω (προφορικό)

Δείτε επίσης

• ξανοιχτής

Πηγές

• Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.  (Αʹ έκδοση: 1998)