ἀνίημι

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἀνίημι < (ἀνά) ἀν- + ἵημι

Ρήμα

ἀνίημι

1. στέλνω προς τα πάνω, αναπέμπω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 4 (δ. Τὰ ἐν Λακεδαίμονι.), στίχ. 568 (566-568)

   οὐ νιφετός, οὔτ᾽ ἂρ χειμὼν πολὺς οὔτε ποτ᾽ ὄμβρος,
   ἀλλ᾽ αἰεὶ ζεφύροιο λιγὺ πνείοντος ἀήτας
   Ὠκεανὸς ἀνίησιν ἀναψύχειν ἀνθρώπους,

   Χιόνι δεν πέφτει, μήτε βαρύς χειμώνας με νεροποντές· / αδιάκοπα τις ξάστερες πνοές του ζέφυρου ο Ωκεανός / σηκώνει, και τη δροσιά χαρίζει στους ανθρώπους

   Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

2. βγάζω από το στομάχι μου, κάνω εμετό

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Εὐμενίδες, στίχ. 183

   ἀνῇς ὑπ᾽ ἄλγους μέλανα πλευμόνων ἀφρόν

3. ξεφυτρώνω

   ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Πλάτων, Κρατύλος^w, 403a @perseus.tufts.edu

   ἐκ γῆς κάτωθεν ἀνίεται ὁ πλοῦτος

   (για τους καρπούς)

4. ξυπνάω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 2 (Β. Ὄνειρος. Διάπειρα. Βοιωτία ἢ κατάλογος νεῶν.), στίχ. 71, ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 7 (η. Ὀδυσσέως εἴσοδος πρὸς Ἀλκίνουν.), στίχ. 289

   ἐμὲ δὲ γλυκὺς ὕπνος ἀνῆκεν ([και μετά ξύπνησα], ο γλυκός ύπνος με άφησε)

5. επιτρέπω, χαρίζομαι,

   ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Ξενοφῶν, Ἑλληνικά, 2, 3

   εἰ ἀνήσομεν ἄνδρα τὸν φανερῶς τὴν ὀλιγαρχίαν λυμαινόμενον

   • ότι δεν θα μας επιτρέψουν ν᾽ αφήσουμε ελεύθερο έναν άνθρωπο που βλάπτει ολοφάνερα την ολιγαρχία.

     Μετάφραση (2012, 1η:1966): Ρόδης Ρούφος. Θεσσαλονίκη: Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας @greek‑language.gr

   • αν θα χαριστούμε σε κάποιο που τόσο φανερά βλάπτει την ολιγρχία

     Το Βικιλεξικό. -ο Κριτίας για να ξεφορτωθεί τον μετριοπαθή Θηραμένη)

6. αφήνω, παρατάω, αφήνω ήσυχο κάποιον

   ↪ τὰ μικρὰ εἰς τύχην ἀνείς

   ↪ ἀνίει μωρίας, τῆς ὀργῆς, φιλονικίας (αφήνω τις βλακείες, κόβω τις ανοησίες, αφήνω το θυμό, τους καβγάδες)

   ↪ ἄνετέ μ᾽ ἄνετε (αφήστε με ήσυχο!)

7. χαλαρώνω χορδή, δεσμά, λύνω, ανοίγω, ελευθερώνω

   ↪ ἁρμονίαι ἀνειμέναι

   ↪ δεσμά τ᾽ ἀνεῖσαι, πύλας ἄνεσαν, πύλαι ἀνειμέναι

8. εξαπολύω, ξαμολάω

   ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Ξενοφῶν, Κυνηγετικός, 7.7 @perseus.tufts.edu

   καὶ ἐπειδὰν ὁ λαγῶς εὑρίσκηται, ἐὰν μὲν καλαὶ ὦσι πρὸς τὸν δρόμον (τὰς σκύλακας) μὴ ἀνιέναι εὐθύς

9. αμελώ

Εκφράσεις

• ἀνίημι τῆς ὀργῆς

Συγγενικά

• ἄνεσις
• ἄνετος
• ἀνετέον

Πηγές

• ἀνίημι - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἀνίημι - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.