ἀρχίδιον
Εμφάνιση
Αρχαία ελληνικά (grc)
[επεξεργασία]↓ πτώσεις | ενικός | πληθυντικός | ||
---|---|---|---|---|
ονομαστική | τὸ | ἀρχίδιον | τὰ | ἀρχίδιᾰ |
γενική | τοῦ | ἀρχιδίου | τῶν | ἀρχιδίων |
δοτική | τῷ | ἀρχιδίῳ | τοῖς | ἀρχιδίοις |
αιτιατική | τὸ | ἀρχίδιον | τὰ | ἀρχίδιᾰ |
κλητική ὦ! | ἀρχίδιον | ἀρχίδιᾰ | ||
δυϊκός | ||||
ονομ-αιτ-κλ | τὼ | ἀρχιδίω | ||
γεν-δοτ | τοῖν | ἀρχιδίοιν | ||
2η κλίση, Κατηγορία 'πρόσωπον' όπως «πρόσωπον» - Παράρτημα:Ουσιαστικά |
Ετυμολογία
[επεξεργασία]- ἀρχίδιον < ἀρχ(ή) + υποκοριστικό επίθημα -ίδιον
Ουσιαστικό
[επεξεργασία]ἀρχίδιον, -ου ουδέτερο
- (υποκοριστικό) ασήμαντη αρχή εξουσίας, ανάξιο υπούργημα, μια διοικητική θέση που δεν λογαριάζει κανείς
- ※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ὄρνιθες, στίχ. 1111 (1111-1112) , δεύτερη παράβαση (ο Χορός απευθύνεται στους κριτές για το βραβείο). Κείμενο & Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr
- κἂν λαχόντες ἀρχίδιον εἶθ᾽ ἁρπάσαι βούλησθέ τι,
ὀξὺν ἱερακίσκον εἰς τὰς χεῖρας ὑμῖν δώσομεν.- κι αν σας λάχει μια θεσούλα και ποθήσετε αρπαγή,
μες στα χέρια γερακάκι θα σας βάλουμε γοργό. - ※ Viral Κουτσούμπας στη Βουλή για τον ΟΠΕΚΕΠΕ: «Πας τις λαχών αρχίδιον, είτα βούλεται αρπάσαι τι…» @in.gr 2025.07.04.
Δηλαδή στα νεοελληνικά: ‘Μόλις κάποιος πάρει την παραμικρή εξουσία, αμέσως μετά αυτό που επιδιώκει είναι να αρπάξει, να βουτήξει κάτι’.
- κι αν σας λάχει μια θεσούλα και ποθήσετε αρπαγή,
- κἂν λαχόντες ἀρχίδιον εἶθ᾽ ἁρπάσαι βούλησθέ τι,
- ※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Ὄρνιθες, στίχ. 1111 (1111-1112) , δεύτερη παράβαση (ο Χορός απευθύνεται στους κριτές για το βραβείο). Κείμενο & Μετάφραση (1967): Θρασύβουλος Σταύρου, Αθήνα: Τυποβιβλιοτεχνική @greek‑language.gr
- αξιωματούχος κατώτερης βαθμίδας
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Περὶ τοῦ στεφάνου (Ὑπὲρ Κτησιφῶντος), 261
- ἐπειδὴ δ᾽ εἰς τοὺς δημότας ἐνεγράφης ὁπωσδήποτε, (ἐῶ γὰρ τοῦτο,) ἐπειδή γ᾽ ἐνεγράφης, εὐθέως τὸ κάλλιστον ἐξελέξω τῶν ἔργων, γραμματεύειν καὶ ὑπηρετεῖν τοῖς ἀρχιδίοις.
- Και όταν έπειτα έγινε η εγγραφή σου στους δημότες, όπως τέλος πάντων έγινε -αυτό το αφήνω κατά μέρος-, όταν λοιπόν έγινε η εγγραφή, έσπευσες την ίδια στιγμή να διαλέξεις για τον εαυτό σου την πιο τιμητική απασχόληση, να υπηρετείς ως γραμματέας και κλητήρας ανθυποαξιωματούχων.
- Μετάφραση: Θ. Κ. Στεφανόπουλος @greek-language.gr Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας
- Όταν γράφτηκες στα μητρώα των δημοτών με κάθε δυνατό τρόπο (το αφήνω όμως αυτό), όταν λοιπόν γράφτηκες, διάλεξες το καλύτερο επάγγελμα, έγινες γραφιάς και κλητήρας, ένας κατώτερος δημόσιος υπάλληλος.(ΣτΕ: σε κατώτερους δημόσιους υπαλλήλους)
- Μετάφραση (2012): Α.Ι. Γιαγκόπουλος, Θεσσαλονίκη: Ζήτρος @greek‑language.gr
- Και όταν έπειτα έγινε η εγγραφή σου στους δημότες, όπως τέλος πάντων έγινε -αυτό το αφήνω κατά μέρος-, όταν λοιπόν έγινε η εγγραφή, έσπευσες την ίδια στιγμή να διαλέξεις για τον εαυτό σου την πιο τιμητική απασχόληση, να υπηρετείς ως γραμματέας και κλητήρας ανθυποαξιωματούχων.
- ἐπειδὴ δ᾽ εἰς τοὺς δημότας ἐνεγράφης ὁπωσδήποτε, (ἐῶ γὰρ τοῦτο,) ἐπειδή γ᾽ ἐνεγράφης, εὐθέως τὸ κάλλιστον ἐξελέξω τῶν ἔργων, γραμματεύειν καὶ ὑπηρετεῖν τοῖς ἀρχιδίοις.
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Δημοσθένης, Περὶ τοῦ στεφάνου (Ὑπὲρ Κτησιφῶντος), 261
Εκφράσεις
[επεξεργασία]Παράγωγα
[επεξεργασία]- ἐξαρχίδιον (επίρρημα)
Συγγενικά
[επεξεργασία]Δείτε επίσης
[επεξεργασία]
Πηγές
[επεξεργασία]- ἀρχίδιον - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- ἀρχίδιον - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
Κατηγορίες:
- Ουσιαστικά με κλίση 'πρόσωπον' (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'πρόσωπον' (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά 2ης κλίσης (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά 2ης κλίσης ουδέτερα (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά ουδέτερα (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά προπαροξύτονα (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά ουδέτερα προπαροξύτονα (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις προπαροξύτονες (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις με υποκοριστικό επίθημα -ίδιον (αρχαία ελληνικά)
- Αρχαία ελληνικά
- Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (αρχαία ελληνικά)
- Υποκοριστικά ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Αριστοφάνη (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Δημοσθένη (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (ελληνικά)