ἅδην

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

ἅδην < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *seh₂- (=ικανοποιούμαι) + -δην· συγγενές με το λατινικό satis και το (σανσκριτικά) असिन्व​ (a-sinvá=ακόρεστος)

Επίρρημα

ἅδην αττικός τύπος 

• (τροπικό επίρρημα) μέχρι κορεσμού

  ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 19 (Τ. Μήνιδος ἀπόρρησις.), στίχ. 423 (στίχοι 422-423)

  ἀλλὰ καὶ ἔμπης | οὐ λήξω πρὶν Τρῶας ἅδην ἐλάσαι πολέμοιο.»

  αλλ᾽ όμως δεν θα παύσω, | πριν ή τους Τρώας αρκετά στην μάχην τρικυμίσω».

  Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

  ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ὀδύσσεια, 5 (ε. Ἀπόπλους Ὀδυσσέως παρὰ Καλυψοῦς.), στίχ. 290

  ἀλλ᾽ ἔτι μέν μίν φημι ἅδην ἐλάαν κακότητος.»

  Όμως κι εγώ το λέω, θα χορτάσει για καλά τη μαύρη μοίρα του.»

  Μετάφραση σε πεζό (2006): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, @greek‑language.gr

  ※  5ος/4ος↑ αιώνας ⌘ Πλάτων, Πολιτεία, 7, 541b

  Οὐκοῦν ἅδην ἤδη, εἶπον ἐγώ, ἔχουσιν ἡμῖν οἱ λόγοι περί τε τῆς πόλεως ταύτης καὶ τοῦ ὁμοίου ταύτῃ ἀνδρός;

  Αρκετά λοιπόν τα ᾽χομε πια συζητήσει και για την ίδια την πόλη και για τον άνθρωπο που θα ᾽ναι όμοιος μ᾽ αυτήν;

  Μετάφραση (στη δημοτική, χ.χ.): Ιωάννης Γρυπάρης. Θεσσαλονίκη: ΚΕΓ, 2015 (στην καθαρεύουσα, 1911, Εκδ.Φέξη) @greek‑language.gr

Άλλες μορφές

• επικός και ιωνικός τύπος : ἄδην
• επικός τύπος : ἄδδην
• δωρικός τύπος : ἄδαν
• αιολικός τύπος : ἄδαν

Συγγενικά

• ἄατος
• ἀδέω
• ἀδηφαγία
• ἀδηφάγος
• ἄδος
• ἄση
• ἀσάομαι
• ἄω (=χορταίνω)

Πηγές

• ἅδην - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἅδην - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.