-τζής
(Ανακατεύθυνση από -τζης)
Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]
Προφορά[επεξεργασία]
Ετυμολογία 1[επεξεργασία]
- -τζής < (άμεσο δάνειο) οθωμανική τουρκική ـجی (-cı) < πρωτοτουρκική *-či[1] επίθημα για επαγγελματικά ουσιαστικά (και οι μορφές του) + -ς[2] Δείτε και -τζής, -τζού, -τζίδικο
- είτε όπως ήδη υπήρχε σε οθωμανικές/τουρκικές λέξεις (όπως boyacι > μπογιατζής)
- είτε για το σχηματισμό νέων λέξεων (γκολ+τζής) συχνότερα με επιπλέον συνδετικό φωνήεν που χρειάζεται στη σύνθεση θέματος με κατάληξη (χαλβ(άς)+-ατζής]]
- και με ένρινη προφορά -ντζής
Επίθημα[επεξεργασία]
| ↓ πτώσεις | ενικός | πληθυντικός | ||
|---|---|---|---|---|
| ονομαστική | ο | -τζής | οι | -τζήδες |
| γενική | του | -τζή | των | -τζήδων |
| αιτιατική | τον | -τζή | τους | -τζήδες |
| κλητική | -τζή | -τζήδες | ||
| Κατηγορία όπως «μπαλωματής» - Παράρτημα:Ουσιαστικά | ||||
-τζής αρσενικό (θηλυκό -τζού)
- επίθημα για το σχηματισμό αρσενικών ουσιαστικών που δηλώνουν όπως στο πρώτο συνθετικό
- επαγγελματία
- (λαϊκότροπο) αντί άλλης πιο επίσημης λέξης
- βιολ(ί) > βιολιτζής & βιολιντζής αντί του βιολιστής
- κλαρίν(ο) > κλαριντζής αντίστοιχο του κλαρινετίστας
- ιδιότητα
- οπαδό αθλητικής ομάδας, κόμματος
- και επωνύμων (θηλυκό -τζή)
Άλλες μορφές[επεξεργασία]
όλες οι μορφές
- τζής (θηλυκό -τζού)
- λήγουν σε -τζής - Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες)
- -τσής (θηλυκό -τσού)
- -ατζής (θηλυκό -ατζού)
- -ιτζής (θηλυκό -ιτζού)
- και ένρινη προφορά: -αντζής, -ιντζής
το ίδιο επίθημα χωρίς μετακίνηση του τόνου στην πρωτότυπη λέξη
- -ατζης
- -τζης
- λήγουν σε -τζης - Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες)
Κατηγορίες (συμπεριλαμβάνονται και επώνυμα):
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -τζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -τζης στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ντζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ατζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ατζης στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -άντζης στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -αντζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ιτζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -ιντζής στο Βικιλεξικό
- Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -τσής στο Βικιλεξικό
Ετυμολογία 2[επεξεργασία]
- -τζής < επίθημα για επίθετα
- Ο σχηματισμός των τύπων:
- Το αρσενικό και το θηλυκό, όπως σε αντίστοιχα ουσιαστικά.
- Το ουδέτερο, από επίθετα σε -ίδικος, -ίδικη, -ίδικο
Επίθημα[επεξεργασία]
| ↓ πτώσεις | ενικός | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| γένη → | αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |||
| ονομαστική | ο | -τζής | η | -τζού | το | -τζίδικο & -τζήδικο |
| γενική | του | -τζή | της | -τζούς | του | -τζίδικου & -τζήδικου |
| αιτιατική | τον | -τζή | τη(ν) | -τζού | το | -τζίδικο & -τζήδικο |
| κλητική | -τζή | -τζού | -τζίδικο & -τζήδικο | |||
| ↓ πτώσεις | πληθυντικός | |||||
| γένη → | αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |||
| ονομαστική | οι | -τζήδες | οι | -τζούδες | τα | -τζίδικα & -τζήδικα |
| γενική | των | -τζήδων | των | -τζούδων | των | -τζίδικων & -τζήδικων |
| αιτιατική | τους | -τζήδες | τις | -τζούδες | τα | -τζίδικα & -τζήδικα |
| κλητική | -τζήδες | -τζούδες | -τζίδικα & -τζήδικα | |||
| Το ουδέτερο, από επίθετα σε -ίδικος, απλοποιημένη γραφή του -ήδικος. | ||||||
| Κατηγορία όπως «πλακατζής» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές | ||||||
-τζής, -τζού, -τζίδικο
- επίθημα για το σχηματισμό ονομάτων σε επιθετική λειτουργία που προέρχονται συνήθως από ουσιαστικά
Άλλες γραφές[επεξεργασία]
- -τζής, -τζού, -τζήδικο (το ουδέτερο με μη απλοποιημένη γραφή)
Άλλες μορφές[επεξεργασία]
Δείτε επίσης[επεξεργασία]
Μεταφράσεις[επεξεργασία]
-τζής
Αναφορές[επεξεργασία]
- ↑ -ci (Turkish) στο αγγλικό Βικιλεξικό
- ↑ "-τζής" - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
- ↑ "-τζής -τζου -τζίδικο" - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
Πηγές[επεξεργασία]
- σελ.369 - Κυρανούδης, Παναγιώτης (μοναχός Κοσμάς Σιμωνοπετρίτης) (2001) Μορφολογία των τουρκικών δανείων της ελληνικής. Διδακτορική διατριβή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. DOI στο Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών (ΕΑΔΔ, περιεχόμενα, συντομογραφίες & βιβλιογραφία). Εμπλουτισμένη έκδοση: Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, 2009.
Κατηγορίες:
- Λήμματα με προφορά ΔΦΑ (νέα ελληνικά)
- Δάνεια από τα οθωμανικά τουρκικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα οθωμανικά τουρκικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από την πρωτοτουρκική (νέα ελληνικά)
- Λέξεις με επίθημα -ς (νέα ελληνικά)
- Νέα ελληνικά
- Επιθήματα (νέα ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (νέα ελληνικά)
- Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'μπαλωματής' (νέα ελληνικά)
- Ουσιαστικά αρσενικά (νέα ελληνικά)
- Λαϊκότροποι όροι (νέα ελληνικά)
- Δάνεια από τα τουρκικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα τουρκικά (νέα ελληνικά)
- Επίθετα που κλίνονται όπως το 'πλακατζής' (νέα ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (ελληνικά)