Βικιλεξικό:Οδηγός ονομασίας γλωσσών
Οδηγίες για την ονομασία γλωσσών στο Βικιλεξικό όπως καταγράφονται στο Module:Languages.
Γενικές αρχές[επεξεργασία]
Ο τρόπος ονομασίας γλωσσών για κάθε key (πεδίο) ακολουθείται αυστηρά, καθώς έτσι αναγνωρίζονται με πάγιο και καταγραμμένο τρόπο από Αναζητήσεις, από Πρότυπα και από Module ετυμολογίας, συνδέσμων και κατηγοριοποιήσεων.
- καταγραφή όλων των πεδίων στη σελίδα Βικιλεξικό:Πίνακας γλωσσών
- σταστιστική καταγραφή: Βικιλεξικό:Αριθμός λημμάτων ανά γλώσσα
- Οι ονομασίες των γλωσσών στις διάφορες Κατηγορίες εμφανίζεται ενtός παρένθεσης (π.χ. Κατηγορία:Ετυμολογία (νέα ελληνικά). Τίποτε άλλο δεν μπαίνει σε παρένθεση στους τίτλους κατηγοριών εκτός από την παράμετρο #name της ονομασίας γλώσσας.
Σημειώσεις
- Οι ονομασίες των γλωσσών στα ελληνικά, όπως συνηθίζεται από τους γλωσσολόγους και όχι στην καθομιλουμένη.
- π.χ. κινεζικά και όχι κινέζικα
- Στο λήμμα (π.χ. κινεζικά, αγγλοσαξονικά) αναφέρονται όλες οι καταγραμμένες ονομασίες των γλωσσών που έχουν και δικό τους λήμμα.
- Γλώσσες/διάλεκτοι/ιδιώματα
- Χρησιμοποιούμε τη λέξη 'γλώσσα' για την ονομασία Κατηγορίας, όταν πρόκειται ονομασία με άκλιτο ξενικό ουσιαστικό
- Χρησιμοποιούμε το ουδέτερο στον πληθυντικό για την ονομασία Κατηγορίας, όταν πρόκειται είτε για διάλεκτο, είτε για ιδίωμα
- π.χ. Κατωιταιλικά, Καππαδοκικά -που είναι διάλεκτοι- ή Κρητικά, Κυπριακά -που είναι ιδιώματα-
- Εξαιρούνται οι παγιωμένες φιλολογικές εκφράσεις π.χ. για τις αρχαίες διαλέκτους όπως Κατηγορία:Δωρική διάλεκτος.
- Οι υπαγόμενες διάλεκτοι/ιδιώματα λαμβάνουν key: #sublang και τα επόμενα keys αφορούν την υπερκείμενη γλώσσα.
- Η μετάφραση ή η μεταγραφή ορισμένων γλωσσών στα ελληνικά έχει δυσκολίες. Κύρια πηγή της μετάφρασης είναι το ενδώνυμο και η προφορά του, εκτός αν έχει παγιωθεί άλλη εκφορά (όπως τα λαπωνικά αντί για το σωστότερο «γλώσσες σάμι»)
- Ακολουθείται η απλοποιημένη ορθογραφία ως κύρια ονομασία (στα λήμματα αναφέρονται και άλλες μορφές ή ορθογραφήσεις). Τα ⟨ng⟩, ⟨g⟩ αποδίδονται με ⟨νγκ⟩ και ⟨γκ⟩ (με ⟨νγκ⟩ καταχρηστικά, για αποφυγή προφοράς [g]).
- όπως αραγονικά, μαλαγιάλαμ, ουαλικά, τιγκρίνια, τόνγκα
- Αμετάφραστες αγγλικές ονομασίες παραμένουν ως έχουν, με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. (π.χ. Ghotuo, Sindhi)
- Ακολουθείται η απλοποιημένη ορθογραφία ως κύρια ονομασία (στα λήμματα αναφέρονται και άλλες μορφές ή ορθογραφήσεις). Τα ⟨ng⟩, ⟨g⟩ αποδίδονται με ⟨νγκ⟩ και ⟨γκ⟩ (με ⟨νγκ⟩ καταχρηστικά, για αποφυγή προφοράς [g]).
iso[επεξεργασία]
όπως el
Επαναλαμβάνεται για τεχνικούς λόγους η τιμή (value) της πρώτης στήλης:Languages.
- 1) οι διεθνείς κωδικοί ISO 639 γλωσσών - International Standard Organization (ISO) Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης
- ειδικές περιπτώσεις: mul (multiple languages - πολλαπλές γλώσσες), und (undetermined - αδιευκρίνιστες), mis (uncoded languages - ακωδικοποίητες)
- 2) κωδικοί που έχουν δημιουργηθεί από τα βικιλεξικά ειδικά για τη χρήση σε ετυμολογήσεις, ή κωδικοί για ιδιώματα και ειδικές περιπτώσεις
- όπως uni (universal - παγκόσμια), kath (καθαρεύουσα), pregrc (προελληνική)
- Στο Βικιλεξικό, ακολουθείται η πρακτική ονοματοδοσίας του en.wiktionary (en:Module:languages) με ελάχιστες προσθήκες ή διαφοροποιήσεις, όπως uni (universal) σε αντιδιαστολή με mul (multilingual, translingual)
Σημείωση: Διαφορετικοί είναι οι κωδικοί ονομασίας γραφών (scripts).
family[επεξεργασία]
όπως σλαβικές γλώσσες
family=true για τις οικογένειες γλωσσών. Δεν έχουν Γραμματικές, Θεματικές, Υφολογικές κατηγορίες, δεν έχουν λήμματα.
Έχουν μόνο ετυμολογικές Κατηγορίες.
Η σήμανση αυτή, λαμβάνεται υπ' όψιν στο Module:auto cat, όποτε υπάρχουν απαγορεύσεις για τη δημιουργία κατηγοριών ειδικά για οικογένειες γλωσσών.
script[επεξεργασία]
Στο Βικιλεξικό, δεν έχουμε (2022) ειδικό τεχνικό χειρισμό για συστήματα γραφών (μέσω του MediaWiki:Common.css). Το πρόβλημα μερικών γραφών που έχουν πολύ μικρούς χαρακτήρες, αντιμετωπίζεται αποσπασματικά, μέσα στα διάφορα modules. Εκεί, δίνουμε τον κωδικό script= για τέτοιους χειρισμούς.
script = <κωδικός γραφής> Για όσες γλώσσες έχουν γραφή άλλη από τη λατινική ή ελληνική και οι χαρακτήρες τους είναι πολύ μικροί. Κωδικοί γραφών Appendix:ISO 15924 στο αγγλικό Βικιλεξικό π.χ. Arab Grek Hani (χαρακτήρες Han) Χρησιμοποιείται για αραβικούς και Χαν κινεζικούς χαρακτήρες που χρειάζονται μεγέθυνση στα διάφορα modules.
name[επεξεργασία]
όπως αγγλικά
Το όνομα της γλώσσας στην ονομαστική πληθυντικού ουδετέρου με πεζό το πρώτο γράμμα.
- Το name εντός παρένθεσης είναι το αναγνωριστικό κάθε Κατηγορίας της γλώσσας του. Π.χ. Κατηγορία:Τίτλος (αγγλικά)
- Αμετάφραστες αγγλικές ονομασίες παραμένουν ως έχουν, με κεφαλαίο το πρώτο γράμμα. (π.χ. Ghoto, Sindhi)
- Για να εμφανιστεί το name σε πρότυπα, τίτλους κατηγοριών, κ.λπ, υπάρχουν πρότυπα με το iso της γλώσσας,
- όπως
{{en}}
- όπως
Μορφή[επεξεργασία]
Ουδέτερο, πληθυντικός, πεζό αρχικό γράμμα
- ...ικά
- ...ικα (άτονο) όπως πιεμοντέζικα, αρβανίτικα
- ...ιανά
- και με δύο όρους όπως name ='κορεατικά χάνζα', νέα ...ά, αρχαία ...ά, μεσαιωνικά ...ά, παλαιά ...ά.
- και με έκφραση όπως name ='γερμανικά της Πενσυλβανίας', name ='μάγια του Γιουκατάν'
Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, δείτε τιςΕξαιρέσεις.
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
- name ='διεθνείς όροι'
- name ='διαγλωσσικοί όροι'
Άκλιτα:
- μόνη η λέξη όπως name ='κοτάβα', name ='τσερόκι', name ='Sindhi'
Θηλυκά είναι τα:
- μέση............... name ='μέση αρμενική'
- πρωτο............. name ='πρωτοκελτική'
- προ................. name ='προελληνική'
- name ='μυκηναϊκή διάλεκτος'
- name ='ελληνιστική κοινή'
- name ='ινδοϊρανική'
- name ='ινδοευρωπαϊκή
- name ='καθαρεύουσα'
Οικογένειες[επεξεργασία]
- ...ικές γλώσσες
- γλώσσες ...
Όπως π.χ.
- name ='τουρκικές γλώσσες' (trk, αγγλικά: Turkic) για διάκριση από το name = 'τουρκικά' (tr αγγλικά: Turkish)
cat[επεξεργασία]
Το όνομα της κατηγορίας που υπάρχει στο Βικιλεξικό για τη γλώσσα αυτή.
Υπάγονται στην Κατηγορία:Κατάλογος γλωσσών.
- Όλοι οι τίτλοι κατηγοριών του Βικιλεξικού γράφονται με αρκτικό κεφαλαίο γράμμα.
Μορφή[επεξεργασία]
- Θηλυκό, ενικός + η λέξη «γλώσσα», όπως Κατηγορία:Αγγλική γλώσσα
- Συζητείται (2019) η μετατροπή σε ουδέτερο (Αγγλικά), ώστε να υπάρχει αντιστοίχιση με την ονομασία του Τομέα (πεδίο link)
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
Άκλιτα:
- «Γλώσσα» + ο κωδικός name
- όπως Κατηγορία:Γλώσσα ζαζάκι
Ποικιλίες γλωσσών (διάλεκτοι, ιδιώματα)
- Ουδέτερο, πληθυντικός, όπως ο κωδικός name.
- π.χ. Κατηγορία:Ποντιακά
link[επεξεργασία]
όπως Γαλλικά (fr)
Η ονομασία του Τομέα, όπως εμφανίζεται στα λήμματα.
Το όνομα της γλώσσας με τον κωδικό iso σε παρένθεση.
- Έτσι συνδέονται προς τον τομέα τα links, π.χ. table#Γαλλική γλώσσα (fr)
- Για να εμφανιστεί στις σελίδες οι έκφραση, υπάρχουν πρότυπα με το iso της γλώσσας ανάμεσα σε παύλες,
- όπως
{{-fr-}}
- όπως
Μορφή[επεξεργασία]
Όπως ακριβώς ο κωδικός name + ο κωδικός iso σε παρένθεση
- π.χ. Αγγλικά (en), Αρχαία ελληνικά (grc), Μυκηναϊκή διάλεκτος (gmy)
Mε κεφαλαίο το πρώτο γράμμα της πρώτης λέξης, αλλά όχι των επόμενων αν πρόκειται για πολυλεκτικό όρο.
- Επόμενες λέξεις του όρου ξεκινούν με κεφαλαίο μόνον όταν είναι τοπωνύμια
- π.χ. Κάτω σαξονικά Ολλανδίας (nds-nl)
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
Διαφοροποιούνται από το πεδίο name:
- name & η λέξη γλώσσα & κωδικός:
- όλες οι πρωτο....... link = 'Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή γλώσσα (ine-pro)'
- όλες οι προ......... link = 'Πρoελληνική γλώσσα (pregrc)'
from[επεξεργασία]
όπως αρχαίας ελληνικής προέλευσης
Πεδίο που υπήρχε παλαιότερα σε Κατηγορίες ετυμολογιών προέλευσης.
Μορφή[επεξεργασία]
Έκφραση «Χ...ης προέλευσης». θηλυκό, γενική ενικού + «προέλευσης»
- ...ικής προέλευσης, όπως και τα μεσο..ικής προέλευσης, παλαιο...ικής προέλευσης
- ...ικης προέλευσης (άτονο, όπως πιεμοντέζικης προέλευσης
- ...ιανής προέλευσης
- ...ινής προέλευσης
- και με δύο όρους όπως from = 'κριμαϊκής ταταρικής προέλευσης, from = 'δημώδους λατινικής προέλευσης', from = 'βόρειας λαπωνικής προέλευσης', αρχαίας..., μεσαιωνικής...
- ή και με τρεις όρους όπως from = 'ολλανδικής κάτω σαξονικής προέλευσης'
Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, δείτε τις Εξαιρέσεις.
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
Έκφραση «προέλευσης από τη(v) ...», δηλαδή «προέλευσης» + κωδικός έναρθρης αιτιατικής apo
1) άκλιτες ονομασίες
- from = προέλευσης από τη γλώσσα ωωωωω
- όπως from = 'προέλευσης από τη γλώσσα αφρικάανς'
2) ονομασίες με προσδιορισμούς όπως
- from = 'προέλευσης από την/τη βόρεια, νότια, μέση κάτω, παλαιά άνω, ...
- from = 'προέλευσης από την/τη ...ική τάδε ποικιλία
- όπως from = 'προέλευσης από την κινεζική γου'
3) ειδικές περιπτώσεις
- from = 'προέλευσης από την κλασική νάουατλ'
- from = 'προέλευσης από την καθαρεύουσα'
Οικογένειες[επεξεργασία]
Κανονικά, όπως
- ...ικής προέλευσης (σημιτικής, σλαβικής, ...)
Για άκλιτα
- προέλευσης από τις γλώσσες ωωω'
- όπως from = 'προέλευσης από τις γλώσσες κέτσουα', 'προέλευση από τη μέση ...' 'προέλευση από την παλαιά ...'
Ειδικές περιπτώσεις
- from = 'προέλευσης από τουρκικές γλώσσες', (trk) για τη διάκριση από την έκφραση from = 'τουρκικής προέλευσης', (tr για τα τουρκικά)
frm[επεξεργασία]
όπως γαλλική
Επιθετικός προσδιορισμός που χαρακτηρίζει τη γλώσσα ή μια λέξη, στην αιτιατική, με πεζό το πρώτο γράμμα, για να χρησιμοποιηθεί στην ετυμολόγηση.
- π.χ. η ελληνική λέξη γκαράζ που προέρεχεται από τη γαλλική (εννοείται λέξη ή έκφραση) xxxx
Μορφή[επεξεργασία]
Θηλυκό επίθετο, ενικός, αιτιατική, πεζό πρώτο γράμμα.
- ...ική
- ...ικη (άτονο, όπως πιεμοντέζικη)
- ...ιανή
- ...ινή
- και με δύο όρους όπως αρχαία ...ική, μέση ...ική
- ή και με τρεις όρους όπως frm = 'κρεολική της Γουϊάνας
Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, τότε: δείτε Εξαιρέσεις.
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
1) άκλιτες ονομασίες: δεν υπάρχει κλίση και γένος, καμία αλλαγή του κωδικού name.
2) Ειδικές περιπτώσεις
- frm = 'διεθνής ορολογία'
- frm = 'διαγλωσσική ορολογία'
words[επεξεργασία]
όπως Νεοελληνικές λέξεις
Αλλά: 'Λέξεις από τη γλώσσα ...', 'Λέξεις από τη μέση ...', 'Λέξεις από την παλαιά...'
Χρησιμοποιείται σε πρότυπα όπως το {{π-κατ}}
παράδειγμα
Μορφή[επεξεργασία]
Επίθετο θηλυκό, πληθυντικός + «λέξεις»
- .....ικές λέξεις. Έτσι και οι Μεσο...ικές λέξεις, Παλαιο...ικές λέξεις, αλλά όχι αν έχουν 3 όρους (δείτε τις Εξαιρέσεις)
- .....ικες λέξεις (άτονο, όπως πιεμοντέζικες λέξεις)
- .....νές λέξεις
- και με δύο όρους όπως words = 'Αρχαίες ...ικές λέξεις', words = 'Κριμαϊκές ταταρικές λέξεις'
- ή και με τρεις όρους όπως words = 'Ολλανδικές κάτω σαξονικές λέξεις'
Αν η έκφραση είναι δύσχρηστη, τότε χρησιμοποιούμε το: «Λέξεις της...». Δείτε τις Εξαιρέσεις.
Εξαιρέσεις[επεξεργασία]
«Λέξεις της...» 1) άκλιτες ονομασίες
- Λέξεις της γλώσσας ωωωωω
- όπως words = 'Λέξεις της γλώσσας ταμίλ'
2) ονομασίες με προσδιορισμούς
- Λέξεις της .... + έκφραση με θηλυκό
- words = 'Λέξεις της βόρειας, νότιας, μέσης κάτω, παλαιάς άνω, ...
- words = 'Λέξεις της ...ικής τάδε ποικιλίας όπως words = 'Λέξεις της γερμανικής του Παλατινάτου', words = 'Λέξεις της μέσης κάτω γερμανικής'
3) ειδικές περιπτώσεις
- words = 'Λέξεις της καθαρεύουσας'
- words = 'Λέξεις της κλασικής νάουατλ'
Οικογένειες[επεξεργασία]
Για family=true: Κανονικά, όπως
- ...ικές λέξεις, όπως Σλαβικές λέξεις.
Για άκλιτα
- Λέξεις των γλωσσών ωωω
- όπως words = 'Λέξεις των γλωσσών μπαντού'
Ειδικές περιπτώσεις
- words = 'Λέξεις τουρκικών γλωσσών' (trk) για τη διάκριση από την έκφραση words = 'Τουρκικές λέξεις', (tr για τα τουρκικά)
apo[επεξεργασία]
όπως τη γαλλική
Έκφραση για χρήση σε ετυμολογίες και τις Κατηγορίες τους.
Μορφή
άρθρο θηλυκό στην αιτιατική + κωδικός frm (αιτιατική θηλυκού)
apota[επεξεργασία]
όπως από τα γαλλικά
Έκφραση που χρησιμοποιείται σε Κατηγορίες ετυμολογίας, δηλώνοντας τη γλώσσα δότρια, όπως Κατηγορία:Δάνεια από τα γαλλικά.
Μορφή
Οι λέξεις «από τα» + ο κωδικός name (ουδέτερο πληθυντικού). Όπου κατ' εξαίρεσιν το name εκφέρεται διαφορετικά, έχουμε προσαρμογή.
- όπως στα άκλιτα: από τη γλώσσα τάδε
wiki[επεξεργασία]
Ο τίτλος του άρθρου της ελληνικής Βικιπαίδειας που αναφέρεται στη γλώσσα.
wikiExists[επεξεργασία]
Το key λαμβάνει την τιμή (value)
- true αν υπάρχει αντίστοιχο βικιλεξικό για τη συγκεκριμένη γλώσσα
- false αν δεν υπάρχει
Το πεδίο ενημερώνεται βάσει του καταλόγου στη σελίδα meta.wikimedia.org/Wiktionary
sublang[επεξεργασία]
Τέλος, σε χωριστή γραμμή υπάρχουν τα keys για θυγατρικές γλώσσες (sublang=true) που φιλοξενούνται σε Κατηγορία κάποιας υπερκείμενης γλώσσας (host). Είναι απαραίτητα για τη λειτουργία του Module:auto cat.
Π.χ. για την Κατηγορία:Ελληνιστική κοινή: grc-koi
- sublang=true, host='Αρχαία ελληνικά', host_show='Αρχαία ελληνικά', host_name='αρχαία ελληνικά', host_apota='από τα αρχαία ελληνικά', host_iso='grc', host_key="*ελληνιστικη", apota_key="'ελληνιστική",
Τα keys είναι
- sublang=true σημαίνει: είναι φιλοξενούμενη γλώσσα ή διάλεκτος ή ιδίωμα και οι κατηγορίες της εμφανίζονται επιπλέον μέσα στις αντίστοιχες κατηγορίες της υπερκείμενης γλώσσας που την φιλοξενεί.
- host Η ονομασία της κατηγορίας της υπερκείμενης γλώσσας, όπως την βλέπουμε στο δικό της cat.
- host_show Η επιθυμητή εμφάνιση του ονόματος κατηγορίας της υπερκείμενης γλώσσας
- host_name Όπως το key name της υπερκείμενης γλώσσας
- host_apota Όπως το key apota της υπερκείμενης γλώσσας
- host_iso Όπως το key iso της υπερκείμενης γλώσσας
- host_key η κλείδα κατάταξης της φιλοξενούμενης, μέσα στην Κατηγορία της υπερκείμενης, με αστερίσκο
- apota_key η κλείδα κατάταξης της φιλοξενούμενης (εδώ με απόστροφο), μέσα σε κατηγορίες που φέρουν τίτλο από τα...
status='main'[επεξεργασία]
Από τις φιλοξενούμενες ποικιλίες sublang, status αυτόνομου Τομέα Γλώσσας (με Γραμματικές κατηγορίες, Θεματικές, Υφολογικές, κ.λπ) έχουν (αυτή τη στιγμή: 2022) μόνο οι εξής:
- H μυκηναϊκή διάλεκτος gmy.
- 3 περίοδοι ή ποικιλίες γλωσσών: η grc-koi ελληνιστική κοινή, η kath (αλλού el-kth) καθαρεύουσα και τα la-new νεολατινικά βάσει της συζήτησης και απόφασης Βικιδημία 2021, status γλωσσών καθαρεύουσα-ελληνιστική-νεολατινικά.
- Οι 4 βασικές νεοελληνικές διάλεκτοι: π.χ. tsd τα Κατηγορία:Τσακωνικά, pnt Κατηγορία:Ποντιακά, grk-ita Κατηγορία:Κατωιταλικά & cpg Κατηγορία:Καππαδοκικά. (Συζήτηση 2020 για Ποντιακά +τις άλλες τρεις διαλέκτους)
Επιπλέον, el-cyp (Κατηγορία:Κυπριακά), el-crt (Κατηγορία:Κρητικά) όπως Βικιλεξικό:Βικιδημία/2023#Κυπριακά_Κρητικά - Επίσης, γλώσσες με δύο γραφές: σερβικά (κυριλλική και λατινική γραφή), και κινεζικά (παραδοσιακή και απλοποιημένη γραφή)