Παράρτημα:Γραμματική (μεσαιωνικά ελληνικά)

Από Βικιλεξικό
Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση
Γλώσσα: Μεσαιωνικά ελληνικά » Γραμματική » Παράρτημα:Γραμματική ««« « Παραρτήματα γραμματικής
Αυτή η σελίδα είναι ακόμη υπό κατασκευή    


ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ της ΔΗΜΩΔΟΥΣ
ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ
Φωνητική - Φωνολογία
H γραφή
ΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ - Κλιτικοί πίνακες
 1. Άρθρο
 2. Ουσιαστικά
 3. Επίθετα

Επίθετα: εισαγωγή

 4. Αριθμητικά

Αριθμητικά: εισαγωγή

 5. Αντωνυμίες

Αντωνυμίες: εισαγωγή

 6. Ρήματα

Ρήματα: εισαγωγή

 7. Μετοχές
 8. Επιρρήματα

Επιρρήματα: εισαγωγή

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ, ΣΗΜΑΣΙΑ ΛΕΞΕΩΝ
Σημασιολογία, Λεξιλόγιο

Παραγωγή Σύνθεση

Βιβλιογραφία
Παρακαλούνται οι συντάκτες της μεσαιωνικής ελληνικής
να προσθέτουν σταδιακά τις σημειώσεις τους από τη #Βιβλιογραφία
και λήμματα για τα παραδείγματα με παραθέματα
και ένδειξη περιόδου ή αιώνα.
περισσότερα στη Βικιλεξικό:Βιβλιοθήκη (μεσαιωνικά ελληνικά)

Δείτε


Οι σημειώσεις για τη Γραμματική της μεσαιωνικής ελληνικής γλώσσας αφορούν τη δημώδη γλώσσα όπως διαμορφώθηκε μετά το 600 έως και το 1669 που περιλαμβάνει και την όψιμη μεσαιωνική ή πρώιμη ελληνική (1453-1669). Οι κλίσεις λέξεων σε κείμενα που είχαν γραφτεί στη λόγια μεσαιωνική (δηλαδή ελληνιστική κοινή -ιδίως μέχρι το 1100- και σπανιότερα αττικίζουσα) καλύπτονται από το Παράρτημα:Γραμματική (αρχαία ελληνικά). Ενδεικτικά για λόγιους μεσαιωνικούς λόγιους νεολογισμούς υπάρχει η Κατηγορία:Λήμματα με αρχαίες κλίσεις (μεσαιωνικά ελληνικά). Για δημώδεις μεσαιωνικές κλίσεις, δείτε #Κλιτικοί πίνακες & την .
Κύρια πηγή μας, είναι η #Γραμματική του Cambrdige (2019) (για τους συντάκτες: {{R:gkm:Grammar Cambridge}}

  • Οι κλιτικοί τύποι καταγράφονται όπως υπάρχουν σε συγκεκριμένα παραθέματα (με παραπομπή).
    παράδειγμα προβιδιασμάτου, τύπος του προβίδιασμα
  • το ίδιο και οι πολλές μορφές των λέξεων

Προσπαθούμε να σημειώνεται ο αιώνας ή η περίοδος για κάθε λέξη, για κάθε τύπο:

  •  600-1100   {{περίοδος|μ1}} Λήμμα που έχει τυπολογία αρχαίας ελληνικής, μαρκάρεται με το πρότυπο {{λόγια μεσαιωνική}}
  • 1100-1453   {{περίοδος|μ2}}
  • 1453-1669   {{περίοδος|μ3}}

Δείτε το Παράρτημα:Ελληνική γλώσσα: οι περίοδοι και οι ποικιλίες της ελληνικής γλώσσας
Βιβλιοθήκη συγγραφέων και κειμένων: Βικιλεξικό:Βιβλιοθήκη (μεσαιωνικά ελληνικά) με τα βασικά κείμενα απ' όπου αντλούμε παραθέματα

Φωνητική, Φωνολογία[επεξεργασία]

σύμφωνα[επεξεργασία]

συνίζηση[επεξεργασία]

H γραφή[επεξεργασία]

Γράμματα[επεξεργασία]

Γράμματα, σημεία στίξης, και ειδικά τυπογραφικά συμπλέγματα που συναντάμε σε μεσαιωνικά χειρόγραφα

Ορθογραφία[επεξεργασία]

Βάσει της αρχής των βικιλεξικών «ό,τι γράφτηκε, όπως γράφτηκε, ό,τι ειπώθηκε, όπως ειπώθηκε», καταγράφουμε τις μεσαιωνικές λέξεις όπως τις βρίσκουμε στα χειρόγραφα. Η ορθογραφία τους μπορεί να ποικίλλει από συγγραφέα σε συγγραφέα, από χειρόγραφο σε χειρόγραφο. Ακόμα και λαθεμένες ορθογραφίες, έχουν την αξία τους.
Οι λεξικογράφοι και οι φιλόλογοι, ιδίως οι παλιότεροι, συχνά έκαναν 'διορθώσεις' ακολουθώντας τους κανόνες της ελληνικής Γραμματικής. Άλλοι χρησιμοποιούσαν μονοτονικό σύστημα (όπως ο Κριαράς, που εξηγεί στα Προλεγόμενα του 5ου τόμου, σελ. ιβ' την απόφασή του), άλλοι διόρθωναν τον τονισμό (από οξεία σε περισπωμένη, από ψιλή σε δασεία). Όμως στις κριτικές εκδόσεις, πάντοτε υπάρχει κριτικό υπόμνημα όπου αναφέρονται οι αλλαγές, οι διαφορετικές γραφές άλλων χειρογράφων.
Σημειώνει η Γραμματική του Cambridge τα εξής: ※  σελ. xxx κ.ε., General Introduction, 4. Presentation - The Cambridge Grammar of Medieval and Early Modern Greek. (2019) [Η Γραμματική του Κέμπριτζ για τα μεσαιωνικά και πρώιμα νέα ελληνικά] (στα αγγλικά) Των David Holton, Geoffrey Horrocks, Marjolijne Janssen, Tina Lendari, Io Manolessou & Notis Toufexis. Cambridge University Press. 4 τόμοι. DOI - εισαγωγή [παραθέτουμε αποσπάσματα χωρίς τις βιβλιογραφικές παραπομπές]

Ποιες διορθώσεις κάνει η Γραματική του Cambridge:
  • we have not made any intervention in the orthographic system of the editor, except for the following “modernizations”:
    • omission of the iota subscript in subjunctive forms;
    • and replacement of the old spellings of the feminine nominative plural of the definite article ᾑ with οἱ,
    • the corresponding accusative ταῖς with τές, and likewise the nominal ending -αις with -ες.
  • we do not quote the unorthographic spelling of the manuscript πολῶν χαρῖτον καὶ δουλϊῶν, ἀς πολακης … ἀπηλϊφα (1391, Corfu), but normalize it as πολλῶν χαρίτων καὶ δουλειῶν, ἃς πολλάκις … ἀπείληφα.
Ποιες διορθώσεις δεν κάνει:
  • A variety of different systems will therefore be encountered by the reader: from conservative “classicizing” orthography, via the simplified spelling and orthography recommended by Manolis Triandafyllidis (Triandafyllidis 1941) and implemented in, for example, the series Βυζαντινὴ καὶ Νεοελληνικὴ Βιβλιοθήκη (1974–), to more recent monotonic editions. We resisted the temptation to “standardize” the spelling and orthography of editions
Πώς έγραφαν οι συγγραφείς;
  • It should be noted that the orthography of the extant manuscripts […] both literary and non-literary, is largely historical and conventional, i.e. it aims to follow the model of AG [Ancient Greek] classical orthography, but less well-educated scribes make frequent “errors”. The majority of texts, both literary and non-literary, are full of such spelling errors, which constitute a useful indication for the investigation of MedG [Mediaeval Greek] phonology, but which are normally tacitly “corrected” by modern editors.

Μορφολογία[επεξεργασία]

Κλιτικοί πίνακες[επεξεργασία]

Δεν έχουμε κλιτικούς πίνακες στα λήμματα, παρά σπάνια. Εκεί έχουμε μόνο καταγραφή μαρτυρημένων τύπων, είτε σε κατάλογο σε ειδική Ενότητα, είτε μέσα σε άδειο Πίνακα. (Βικιλεξικό:Μεσαιωνικά ελληνικά#Κλίσεις).


Ενδεικτικά, υπάρχουν στο Παράρτημα κλιτικά παραδείγματα με τα οποία συνδέουμε τα λήμματα και τις παρατηρήσεις μας, όπως στην Γραμματική του Cambridge. Παραθέτει επιλεγεμένα χαρακτηριστικά κλιτικά παραδείγματα, χωρίζοντας τους τύπους σε τρεις κατηγορίες

  • general - γενικά: ευρείας χρήσης
  • restricted - περιορισμένης τοπικής ή ειδικής χρήσης
  • rare - σπάνια: τα συναντάμε σε πολύ λίγα κείμενα

Ακολουθεί αναλυτικός σχολιασμός για κάθε πτώση ή πρόσωπο χωριστά με πολλά παραθέματα. Εξηγήσεις για τους πίνακες:

※  σελ. xxxiii, General Introduction, 4. Presentation - The Cambridge Grammar of Medieval and Early Modern Greek. (2019) [Η Γραμματική του Κέμπριτζ για τα μεσαιωνικά και πρώιμα νέα ελληνικά] (στα αγγλικά) Των David Holton, Geoffrey Horrocks, Marjolijne Janssen, Tina Lendari, Io Manolessou & Notis Toufexis. Cambridge University Press. 4 τόμοι. DOI - εισαγωγή
Usually we give a synoptic table for each nominal or verbal paradigm, setting out all the variants. Subsequently, smaller tables classify the allomorphs as “General” (if they occur widely in the texts examined), “Restricted” (if they are found in only part of the period covered by the Grammar, or only in certain areas or certain types of text), or “Rare” (if their occurrence is very limited). Within tables, allomorphs are separated by a broken vertical line (¦), while purely orthographic variants are separated by a slash: τση / τζη, or occasionally indicated by the use of brackets: βάρ(ε)ιε, βαθ(ε)ιά. Letters/sounds at word boundaries whose presence is variable are given in round brackets: μεγάλω(ν), ἐκείνων(ε), γρικᾶν(ε). When whole words are enclosed in brackets in the tables, the forms in question may reasonably be assumed to have existed, but no example has been located in the LMedG and EMG texts examined, e.g. (μιανοῦ), (χρυσοῦ).


Άρθρο[επεξεργασία]

οριστικό άρθρο
αόριστο άρθρο

Ουσιαστικά[επεξεργασία]

κλίσεις σημειώνονται μόνο όταν είναι τεκμηριωμένοι οι περισσότεροι κλιτικοί τύποι

(Χρειάζεται τεκμηρίωση…) από εγχειρίδιο

Ουσιαστικά

Επίθετα[επεξεργασία]

Κλίση επιθέτων[επεξεργασία]

Παραθετικά των επιθέτων[επεξεργασία]

Αριθμητικά[επεξεργασία]

Αριθμητικά επίθετα[επεξεργασία]

Απόλυτα αριθμητικά[επεξεργασία]
Τακτικά αριθμητικά[επεξεργασία]
Πολλαπλασιαστικά αριθμητικά[επεξεργασία]
Αναλογικά αριθμητικά[επεξεργασία]

Αριθμητικά ουσιαστικά[επεξεργασία]

Αντωνυμίες[επεξεργασία]

Προσωπικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Κτητικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Αυτοπαθείς αντωνυμίες[επεξεργασία]

Οριστικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Δεικτικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Αναφορικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Ερωτηματικές αντωνυμίες[επεξεργασία]

Αόριστες αντωνυμίες[επεξεργασία]

Ρήματα[επεξεργασία]

Για τη λόγια μεσαιωνική: οι τύποι ταυτίζονται με την ελληνιστική (βλ Παράρτημα:Γραμματική (αρχαία ελληνικά)#Ρήματα.

Φωνές[επεξεργασία]

  • ενεργητική - παθητική.

Σημειώνεται στη #Γραμματική Cambridge

  • 1.1.4 (p.1269) In the period covered by this Grammar the verbal system has two voices: the active and the passive (sometimes called mediopassive), the middle voice having fallen into disuse long before the L[ate]MedG period (see 4.9.1 and 4.9.2).
  • 4.2. Voice p.1929 Voice is a morphological category of all LMedG/EMG[EarlyModernGreek] verb forms. Many verbs have either active or mediopassive forms, but those that have both sets are utilized in the realization of the active/passive alternation: only sentences containing active transitive verbs, prototypically with agentive subjects, have passive counterparts containing mediopassive forms.
  • Βλ. και 3.4.4.2. Gerunds, p.1915

Για τη λόγια μεσαιωνική οι τύποι: όπως τα αρχαία ελληνικά ενεργητική-μεσοπαθητική φωνή (μέσοι και παθητικοί τύποι).

Μετοχές[επεξεργασία]

Επιρρήματα[επεξεργασία]

Προθέσεις[επεξεργασία]

1100-1453[επεξεργασία]

  • (Browning:119, 120) Στο χώρο της σύνταξης, η πιο σημαντική εξέλιξη της περιόδου αυτής ήταν πως όλες οι προθέσεις συντάσσονται πια με αιτιατική. [...] Επίσης το «μέσα εἰς» παραμερίζει τη χαμένη σύνταξη ἐντός + γεν.[ική] Μερικές από τις κληρονομημένες προθέσεις αχρηστεύονται σ' αυτή την περίοδο, εκτός από κοκκαλωμένες στερεότυπες εκφράσεις: ἀνά, ἐπί (παραμερίστηκε από την «ἐπάνω εἰς»), κατά, περί, πρό, σύν, ὑπέρ, ὑπό.

Σύνδεσμοι[επεξεργασία]

Επιφωνήματα[επεξεργασία]

Μόρια[επεξεργασία]

Σημασιολογία, Λεξιλόγιο[επεξεργασία]

Παραγωγή[επεξεργασία]

Σύνθεση[επεξεργασία]

Βιβλιογραφία[επεξεργασία]

Βιβλία[επεξεργασία]

Λεξικά[επεξεργασία]

Διαδίκτυο[επεξεργασία]

Ανακτήθηκε από "https://el.wiktionary.org/w/index.php?title=Παράρτημα:Γραμματική_(μεσαιωνικά_ελληνικά)&oldid=6556964"