κνάω

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

κνάω < Ανάγεται στη μηδενιστική βαθμίδα *kn- της πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *ken- («ξύνω», «τρίβω»). Με διάφορες μεταπτωτικές βαθμίδες (*kn-ē, *kn-id-, *kn-ōd-, *kn-ap-) και προεκτάσεις έχουν δημιουργηθεί πολλές λέξεις. (βλ. αντίστοιχης σημασίας λέξεις λιθ. kn(i)ótis «ξεφλουδίζω, ξύνομαι», αλβ. kromë «ψώρα»).

Ρήμα

κνάω

1. αποξέω, ξύνω ή τρίβω

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 11 (Λ. Ἀγαμέμνονος ἀριστεία.), στίχ. 639 (στίχοι 639-640)

   οἴνῳ Πραμνείῳ, ἐπὶ δ᾽ αἴγειον κνῆ τυρὸν | κνήστι χαλκείῃ,

   κρασί Πράμνειο και τυρί της αίγας που με τρίφτην | χάλκινον έτριψεν [αυτή],

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

2. γρατσουνίζω
3. γαργαλάω

   ※  4ος↑ αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Προβλήματα (αμφίβολο)^w 35.8 @scaife.perseus

   Διὰ τί, ἐάν τις τὸν περὶ τὰς μασχάλας τόπον κνήσῃ, ἐκγελῶσιν, ἐὰν δέ τινα ἄλλον, οὔ;

4. (στη μέση φωνή) ξύνομαι, έχω φαγούρα

   ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι Πομπήϊος, 48.7 @scaife.perseus

   τίς ἑνὶ δακτύλῳ κνᾶται τὴν κεφαλήν;

   ※  5ος/4oς πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Γοργίας, 494c @scaife.perseus

   καὶ πρῶτον μὲν εἰπὲ εἰ καὶ ψωρῶντα καὶ κνησιῶντα, ἀφθόνως ἔχοντα τοῦ κνῆσθαι, κνώμενον διατελοῦντα τὸν βίον εὐδαιμόνως ἔστι ζῆν.

   Και πρώτα πες μου, αν αυτός που έχει ψώρα και κνησμό, αφού έχει μεγάλη επιθυμία να ξύνεται, περνώντας τη ζωή του με το να ξύνεται, είναι δυνατόν να ζει ευτυχισμένα;

   Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.

   ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ηθικά, Πῶς ἄν τις ἀπ’ ἐχθρῶν ὠφελοῖτο, 89e @scaife.perseus

   οἷον Λακύδην τὸν Ἀργείων βασιλέα κόμης τις[*] διάθεσις καὶ βάδισμα τρυφερώτερον εἰς μαλακίαν διέβαλε, καὶ Πομπήιον τὸ ἑνὶ κνᾶσθαι τὴν κεφαλὴν δακτύλῳ πορρωτάτω θηλύτητος καὶ ἀκολασίας ὄντα.

Σύνθετα

• ἀνακνάω
• εἰσκνάω
• ἐκκνάω
• ἐπικνάω
• κατακνάω

Συγγενικά

• ἄκνησμος
• ἀπόκνησις
• κατακνῆστις
• κνησιάω
• κνῆσις
• κνησίχρυσος
• κνῆσμα
• κνησμονή
• κνησμός
• κνησμώδης
• κνηστέον
• κνηστήρ
• κνηστικός
• κνῆστις
• κνηστός
• κνηστρίον
• ὀφρύκνηστον
• τυρόκνηστις

Κλίση

• → λείπει η κλίση

Πηγές

• κνάω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• κνάω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
• Πάπυρος–Λαρούς–Μπριτάννικα: Λεξικό της ελληνικής γλώσσας, αρχαίας - μεσαιωνικής - νέας, ερμηνευτικό - ετυμολογικό. Αθήνα: Πάπυρος, 1981‑1994, έκδοση: 2013.