πατρίς

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

πατρίς < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική πατρίς → δείτε τη λέξη πατρίδα

Προφορά

ΔΦΑ : /paˈtɾis/

τυπογραφικός συλλαβισμός : πα‐τρίς

Ουσιαστικό

πατρίς θηλυκό (κλιτικοί τύποι από την αρχαία κλίση στο πατρίς)

• (αρχαιοπρεπές, παρωχημένο) η πατρίδα, μόνο σε εκφράσεις όπως
  • όπου γης και πατρίς / όπου γη και πατρίς
  • υπέρ πίστεως και πατρίδος

  επίσης, από το πάτρα: εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης

Πηγές

• πατρίδα - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
	πατρῐδ-
ονομαστική	ἡ	πατρίς	αἱ	πατρίδες
γενική	τῆς	πατρίδος	τῶν	πατρίδων
δοτική	τῇ	πατρίδῐ	ταῖς	πατρίσῐ(ν)
αιτιατική	τὴν	πατρίδᾰ	τὰς	πατρίδᾰς
κλητική ὦ!		πατρίς*		πατρίδες
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		πατρίδε
γεν-δοτ	τοῖν		πατρίδοιν
Με βραχύ γιώτα στο θέμα -ίς -ίδος. * Κατά τη Γραμματική του Smyth, η κλητική ενικού χωρίς το -ς
3η κλίση, Κατηγορία 'πατρίς' όπως «πατρίς» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

πατρίς < θηλυκό του επιθέτου πάτριος, αποσπασμένο από φράσεις όπως πατρὶς αἶα / γαῖα, πατρὶς πόλις

Ουσιαστικό

πατρίς θηλυκό

1. η πάτρια γη, ο τόπος της γέννησης, της καταγωγής

   ↪ πατρίς γαῖα

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοφάνης, Πλοῦτος, στίχ. 1151

   πατρὶς γάρ ἐστι πᾶσ’ ἵν’ ἂν πράττῃ τις εὖ

2. → δείτε τη λέξη πάτρα
   1. κοινή πατρίς: ο κάτω κόσμος
   2. η πόλη ή το μέρος όπου γεννήθηκε κανείς

Άλλες μορφές

• πάτρα

Συνώνυμα

• πατριῶτις (γῆ)

Συγγενικά

• πατριά
• πατριώτης

→ και δείτε τις λέξεις πάτριος και πατήρ

Πηγές

• πατρίς - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• πατρίς - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.