τυγχάνω

Νέα ελληνικά (el)

Ετυμολογία

τυγχάνω < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική τυγχάνω. Συγκρίνετε με το κληρονομημένο τυχαίνω.

Προφορά

ΔΦΑ : /tiŋˈxa.no/

τυπογραφικός συλλαβισμός : τυγ‐χά‐νω

Ρήμα

τυγχάνω, αόρ.: έτυχα → δείτε και τυχαίνω

1. (λόγιο) τυχαίνω
2. (απρόσωπο ρήμα) → δείτε τη λέξη τυγχάνει

Συγγενικά

• τυχών, τυχούσα, τυχόν

Εκφράσεις

• εική και ως έτυχε

Πηγές

• τυγχάνω - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• τυγχάνω - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ετυμολογία

τυγχάνω < ρίζα τυχ- + -γ- + -άνω • Η Ετυμολογία χρειάζεται ανάπτυξη με τεκμηρίωση. Μπορείτε να βοηθήσετε;  

Ρήμα

1. πετυχαίνω κάποιον με βολή

   ※ 5ος πκε αιώνας  ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 3 (Θάλεια), 35.2

   Εἰ μὲν γὰρ τοῦ παιδὸς τοῦ σοῦ τοῦδε ἑστεῶτος ἐν τοῖσι προθύροισι βαλὼν τύχοιμι μέσης τῆς καρδίης͵ Πέρσαι φανέονται λέγοντες οὐδέν

2. συναντώ κάποιον

   ※  5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Ξενοφῶν, Συμπόσιον^w, 9.7 (3-4)

   οἱ δὲ γεγαμηκότες ἀναβάντες ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀπήλαυνον πρὸς τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας͵ ὅπως τούτων τύχοιεν

3. (+ γενική) μου τυχαίνει κάτι, αποκτώ κάτι

   ※  1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Αἰμίλιος καὶ Τιμολέων, 30.4.1-2

   Οἱ δὲ στρατιῶται τοῖς βασιλικοῖς χρήμασιν ἐποφθαλμίσαντες͵ ὡς οὐχ ὅσων ἠξίουν ἔτυχον͵ ὠργίζοντο

4. πετυχαίνω το σκοπό μου
5. πετυχαίνω να πω το σωστό
6. τυχαίνει, συμβαίνει κατά τύχη
7. τυχαίνει να είμαι
8. (με κατηγορηματική μετοχή) τυχαίνει να

   ※  5ος πκε αιώνας ⌘ Θουκυδίδης, Ἱστορίαι, 1, 104

   οἱ δέ ἔτυχον γὰρ ἐς Κύπρον στρατευόμενοι ναυσὶ διακοσίαις αὑτῶν τε καὶ τῶν ξυμμάχων) ἦλθον ἀπολιπόντες τὴν Κύπρον

Συγγενικά

• τύχη
• επιτυχία

Κλίση

    Κλίση

ενεργητικός ενεστώτας   οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγὼ τυγχάνω τυγχάνω τυγχάνοιμι — σὺ τυγχάνεις τυγχάνῃς τυγχάνοις τύγχανε οὖτος τυγχάνει τυγχάνῃ τυγχάνοι τυγχανέτω ἡμεῖς τυγχάνομεν τυγχάνωμεν τυγχάνοιμεν — ὑμεῖς τυγχάνετε τυγχάνητε τυγχάνοιτε τυγχάνετε οὗτοι τυγχάνουσῐ(ν) τυγχάνωσῐ(ν) τυγχάνοιεν τυγχανόντων τυγχανέτωσαν 2o δυϊκός τυγχάνετον τυγχάνητον τυγχάνοιτον τυγχάνετον 3o δυϊκός τυγχάνετον τυγχάνητον τυγχανοίτην τυγχανέτων ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή: αρσενικό - θηλυκό - ουδέτερο τυγχάνειν τυγχάνων τυγχάνουσα τυγχάνον Ενεργητικός Παρατατικός προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐτύγχανον - - - σύ ἐτύγχανες - - - οὖτος ἐτύγχανε - - - ἡμεῖς ἐτυγχάνομεν - - - ὑμεῖς ἐτυγχάνετε - - - οὗτοι ἐτύγχανον - - - Μέσος Μέλλοντας προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ τεύξομαι - τευξοίμην - σύ τεύξῃ / τεύξει - τεύξοιο - οὖτος τεύξεται - τεύξοιτο - ἡμεῖς τευξόμεθα - τευξοίμεθα - ὑμεῖς τεύξεσθε - τεύξοισθε - οὗτοι τεύξονται - τεύξοιντο - ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή τεύξεσθαι τευξόμενος τευξομένη τευξόμενον Ενεργητικός Αόριστος β' προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἔτυχον τύχω τύχοιμι - σύ ἔτυχες τύχῃς τύχοις τύχε οὖτος ἔτυχε τύχῃ τύχοι τυχέτω ἡμεῖς ἐτύχομεν τύχωμεν τύχοιμεν - ὑμεῖς ἐτύχετε τύχητε τύχοιτε τύχετε οὗτοι ἔτυχον τύχωσι(ν) τύχοιεν τυχόντων / τυχέτωσαν ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή τυχεῖν τυχών τυχοῦσα τυχόν Ενεργητικός Παρακείμενος προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ τετύχηκα τετυχήκω / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός ὦ τετυχήκοιμι / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός εἴην - σύ τετύχηκας τετυχήκῃς / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός ᾖς τετυχήκοις / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός εἴης τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός ἴσθι οὗτος τετύχηκε τετυχήκῃ / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός ᾖ τετυχήκοι / τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός εἴη τετυχηκώς, τετυχηκυῖα, τετυχηκός ἔστω ἡμεῖς τετυχήκαμεν τετυχήκωμεν / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα ὦμεν τετυχήκοιμεν / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα εἴημεν/εἶμεν - ὑμεῖς τετυχήκατε τετυχήκητε / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα ἦτε τετυχήκοιτε / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα εἴητε/εἶτε τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα ἔστε οὗτοι τετυχήκασι(ν) τετυχήκωσι(ν) / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα ὦσι(ν) τετυχήκοιεν / τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα εἴησαν/εἶεν τετυχηκότες, τετυχηκυῖαι, τετυχηκότα ἔστων ονοματικοί τύποι απαρέμφατο μετοχή τετυχηκέναι τετυχηκώς τετυχηκυῖα τετυχηκός Ενεργητικός Υπερσυντέλικος προσωπικές εγκλίσεις οριστική υποτακτική ευκτική προστακτική ἐγώ ἐτετυχήκειν - - - σύ ἐτετυχήκεις - - - οὖτος ἐτετυχήκει - - - ἡμεῖς ἐτετυχήκεμεν - - - ὑμεῖς ἐτετυχήκετε - - - οὗτοι ἐτετυχήκεσαν - - -

Πηγές

• τυγχάνω - Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής - Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία - Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2006‑2008. greek‑language.gr
• τυγχάνω - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• τυγχάνω - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.