Παράρτημα:Προφορά/νέα ελληνικά
Μετάβαση στην πλοήγηση
Πήδηση στην αναζήτηση
Για τα νέα ελληνικά, στο Βικιλεξικό χρησιμοποιούνται τα παρακάτω σύμβολα του Διεθνούς Φωνητικού Αλφαβήτου (δείτε Βικιλεξικό:Οδηγός προφοράς).
- Επίσης: Βοήθεια:Προφορά
Σύντομη Βοήθεια: ΔΦΑ (IPA) για τα νέα ελληνικά. Χρησιμοποιούνται
- φωνήεντα: a ɛ ɔ u i
- σύμφωνα: v ɣ ʝ ɡ ɟ ð z θ k c l ʎ m ɱ b n ŋ ɲ (όπως /eŋˈɡɔɲa/) d ks p ɾ s t f x ç ps
- ˈ ο τόνος, τοποθετημένος πριν την τονισμένη συλλαβή (σπάνιο: εμφατικός τόνος: (παραπάνω /ˈˈpa.ɾaˈpa.nɔ/)
- . η τελεία του χωρισμού των συλλαβών (Δείτε τη διαφορά των όρων συλλαβοποίηση (Παράρτημα) και συλλαβισμός (Παράρτημα)
Στο πρότυπο {{ΔΦΑ}}
τα σύμβολα περικλείονται από πλαγιοκάθετες /.../ (ευρεία φωνητική μεταγραφή) σε αντίθεση με τις αγκύλες [...] (στενή φωνητική μεταγραφή)
Δίνουμε προσοχή στα εξής:
- το ιδιαίτερο /ð/ /ɣ/ και το /ɡ/ που είναι αλλιώτικο από το σύνηθες τυπογραφικό <g> -και δεν του φαίνεται-
- το /ŋ/ (/ˈa.ŋxɔs, eŋˈɡɔɲa/, το πρώτο νι) Είναι ηχηρό υπερωικό ρινικό, άγμα (voiced velar nasal). Διαφορετικό το /ɛŋ.çi.ɾi.zɔ/ από το /ɛn.çi.ɾi.zɔ/
- τα ουρανικά (palatal) /ʝ ɟ ç ʎ ɲ/ (ʝa=για, ɟa=γκια ça=χια, ʎa=λια, ɲa=νια) που έχουν και τα αντίστοιχά τους υπερωικά: /ɣ ɡ x/ φατνιακά /l, n/
- Το μ πριν από /v/ ή /f/ γίνεται χειλοδοντικό /ɱ/ (/aɱ.fi.vɔˈli.a/, /ˈaɱ.vɔ.nas/)
- Συνιζημένο <ι>. Η Internatinal Phonetic Association άλλαξε την παλιά γραφή με λεγκατούρα στις διφθόγγους π.χ. /a͜i/ (νεράιδα) ή /ia͜/ σε / i̯ /
- Το δια- ποικίλλει. Παράδειγμα:
- (/ðia.fɛnˈdɛ.vɔ/), /ði̯a.fɛnˈdɛ.vɔ/ και σε γρήγορο λόγο /ðʝa.fɛˈdɛ.vɔ
- τα έρρινα /mb nd/: μπορούν να σημειώνονται επιπλέον: σε γρήγορο λόγο απορρινικοποιημένα /b d/ (αλλά υπάρχει και γενική σημείωση στον Πίνακα). Ομοίως τα /mp nt/ ξένων λέξεων.
- /t͡s/ και /d͡z/: δεν χρησιμοποιούνται πια τα παλιά ενοποιημένα σύμβολα[1][2]
Φωνήεντα[επεξεργασία]
Γράμμα | ΔΦΑ | Αλλού | Άρθρωση | Παραδείγματα | Σημειώσεις |
---|---|---|---|---|---|
α | a | ä ή ɐ | ανοιχτό κεντρικό | αγορά [aɣɔˈɾa], άνω [ˈanɔ] | |
ο ω |
ɔ | o̞ ή o | μέσο οπίσθιο | ομάδα [ɔˈmaða] πάνω [ˈpanɔ], ωμέγα [ɔˈmεɣa] |
|
ου | u | Κλειστό στρογγύλο οπίσθιο | πουλί [puˈli], φούστα [ˈfusta] | ||
ε αι |
ɛ | e̞ ή e | Πρόσθιο μέσο | πεθερά [pɛθɛˈɾa], μέλι [ˈmɛli] αιτία [ɛˈtia], παιδί [pɛˈði] |
|
ι η υ ει οι υι |
i | Πρόσθιο κλειστό | βιβλίο [viˈvliɔ], παιδί [pɛˈði] μητέρα [miˈtɛɾa], νίκη [ˈnici] γλυκό [ɣliˈkɔ] κλειδί [kliˈði] |
| |
ι η υ οι ει |
ʝ | j | καράβια [kaˈɾavʝa], παιδιά [pɛˈðʝa], μαγειρειό [maʝiˈɾʝɔ] | μόνο με μη τονιζόμενο [i] μετά από β, δ, ζ, ρ και πριν από φωνήεν | |
ç | φωτιά [fɔˈtça], ελάφια [ɛˈlafça], καλάθια [kaˈlaθça], ίσιος [ˈisçɔs], πιο [pçɔ], ποιος [pçɔs] | μόνο με άτονο [i] μετά από θ, π, σ, τ, φ και πριν από φωνήεν | |||
ɲ | μια [mɲa], μυαλό [mɲaˈlɔ] | μόνο με άτονο [i] μετά από μ ή ν και πριν από φωνήεν | |||
αυ | af | αυτός [afˈtɔs], ταυ [taf] | πριν από άηχα σύμφωνα (π τ κ θ χ σ ξ ψ)[3] και στο τέλος της λέξης | ||
αυ | av | αυγή [avˈʝi], μαύρος [ˈmavɾɔs] | πριν από φωνήεντα και ηχηρά σύμφωνα (δ γ ζ λ ρ μ ν)[3] | ||
ευ | εf | ευχαριστώ [εfxaɾiˈstɔ], άνευ [ˈanεf] | πριν από άηχα σύμφωνα (π τ κ θ χ σ ξ ψ)[3] και στο τέλος της λέξης | ||
ευ | ɛv | ευαγγέλιο [ɛvaŋˈɟɛliɔ] | πριν από φωνήεντα και ηχηρά σύμφωνα (δ γ ζ λ ρ μ ν)[3] | ||
ευ | ɛ | Εύβοια [ˈɛvia], ευφημισμός [ɛfimiˈzmɔs] | πριν από β, φ | ||
ηυ | if | επηυξημένος [ɛpifksiˈmɛnɔs] | πριν από άηχα σύμφωνα (π τ κ θ χ σ ξ ψ) και στο τέλος της λέξης | ||
ηυ | iv | εφηύρα [ɛfˈivra] | πριν από φωνήεντα και ηχηρά σύμφωνα (δ γ ζ λ ρ μ ν) | ||
έι | ɛi̯ | ɛɪ ɛ͜i | όταν προφέρεται ως δίφθογγος | ||
εϊ εη εει εϋ εοι αιοι αιει |
ɛi | λέει [ˈlɛ.i] ή [ˈlɛi] | όταν τα ι, η, υ, οι και ει δεν τονίζονται | ||
άι | ai̯ | aɪ a͜i | όταν προφέρεται ως δίφθογγος | ||
αϊ αη αει αϋ αοι |
ai | θα πάει [θa ˈpa.i] ή [ˈpai] | όταν τα ι, η, υ, οι και ει δεν τονίζονται | ||
όι | ɔi̯ | ɔɪ ɔ͜i | όταν προφέρεται ως δίφθογγος | ||
οϊ ωι ωει οϋ ωη |
ɔi | τρώει [ˈtɾɔ.i], κορόιδο [kɔˈɾɔi.ðɔ] | όταν τα ι, η, υ και ει δεν τονίζονται |
Σύμφωνα[επεξεργασία]
Δίψηφα σύμφωνα και συμφωνικά συμπλέγματα[επεξεργασία]
Επεκτάσεις φωνητικών συμβόλων (Κυπριακά)[επεξεργασία]
Σύμφωνα με το Λεξικό ...(Χρειάζεται τεκμηρίωση…)
Γράμμα | ΔΦΑ | Αλλού | Άρθρωση | Παραδείγματα | Σημειώσεις |
---|---|---|---|---|---|
σι σ̆σς ς̆ sh |
ʃ | ʃ | έσιει [ˈɛʃi], σιύλλος ['ˈʃːilːɔs] | ιστορικό /sj/ ή /ç/. Το αντίστοιχο μακρό: ιστορικό /sc/ | |
ζι ̆ζ̆ζζ ζζι g |
ʒ | ʒ | ζιω ['ˈʒɔ] | ιστορικό /zj/ | |
τζι τσι τσσ τσς τσ̆ι ch |
tʃ | t+ʃ | τζιαι [ˈtʃε], Λατσιά [la'tʃːa] | ιστορικό /c/,. Το αντίστοιχο μακρό: ιστορικό /tsj/ | |
ντζι τζζ τζς τζ̆ι j |
dʒ | d+ʒ | άντζιελος [ˈandʒɛlɔs], τζιάμι ['dʒami] | ιστορικό /ɟ/, /dz/ | |
σσ, ζζ, θθ, δδ, φφ, ββ, γγ, χχ, μμ, νν, λλ κ.ο.κ |
ː | : | νναι [nːɛ], άχχος ['axːɔs], θθυμούμαι ['θːiˈmumɛ] | Τα μακρά σύμφωνα αναπαριστώνται με διπλασιασμό του συμφώνου. Η προφορά τους έχει τη διπλάσια διάρκεια από τα απλά. Ιστορικά δεν δικαιολογούνται πάντοτε. | |
κκ, ττ, ππ |
ʰː | ττάππος ['tʰːapʰːɔs] | Τα μακρά δασέα κ-τ-π αναπαριστώνται με διπλασιασμό του συμφώνου. Η προφορά τους είναι όπως των αγγλικών k-t-p στην αρχή λέξης, αλλά έχουν τη διπλάσια διάρκεια. |
Αναφορές[επεξεργασία]
- ↑ 1,0 1,1 w:en:Voiceless_alveolar_affricate: The sound is transcribed in the International Phonetic Alphabet with ⟨t͡s⟩ or ⟨t͜s⟩ (formerly with ⟨ʦ⟩ or ⟨ƾ⟩). πρόσβαση:2020.06.19.
- ↑ 2,0 2,1 w:en:Voiced_alveolar_affricate: The sound is transcribed in the International Phonetic Alphabet with ⟨d͡z⟩ or ⟨d͜z⟩ (formerly ⟨ʣ⟩). πρόσβαση:2020.06.19.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Holton, D., Mackridge, P. and Philippaki-Warburton, I. (1997). Greek: A comprehensive grammar of the modern language. London: Routledge.
Προτεινόμενες πηγές[επεξεργασία]
Οι κύριες πηγές που χρησιμοποιήθηκαν ήταν:
- Holton, D., Mackridge, P. and Philippaki-Warburton, I. Greek: A Comprehensive Grammar of the Modern Language. London: Routledge, (1997).
- Peter Mackridge, The modern Greek Language
- Peter Mackridge, Η Νεοελληνική γλώσσα Athens (1990,1999) (μετάφραση στα ελληνικά από τον Κ.Ν. Πετρόπουλο)
- Βικιπαίδεια: Φωνολογία της Νέας Ελληνικής
- Βικιπαίδεια: Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο