κόσμος

Ελληνικά (el)

πτώση	ενικός	πληθυντικός
ονομαστική	κόσμος	κόσμοι
γενική	κόσμου	κόσμων
αιτιατική	κόσμο	κόσμους
κλητική	κόσμε	κόσμοι

Ετυμολογία

κόσμος < αρχαία ελληνική κόσμος

Προφορά

ΔΦΑ : /ˈkɔ.zmɔs/

Ουσιαστικό

κόσμος αρσενικό

1. το σύμπαν
2. ο πλανήτης Γη
3. οι άνθρωποι, η κοινωνία
4. οποιοδήποτε σύνολο ανθρώπων
5. οι καλεσμένοι
6. τα εγκόσμια κατ' αντιδιαστολή προς τον μοναχισμό
7. (παρωχημένο) στολίδι

Συνώνυμα

• ντουνιάς

Εκφράσεις

• από καταβολής κόσμου: από τότε που υπάρχει ο κόσμος, από την αρχή
• έφαγα τον κόσμο: έψαξα πολύ για να βρω (κάτι)
• ζει σε άλλον κόσμο: είναι ξεκομμένος από την πραγματικότητα
• ζει στον κόσμο του: είναι ξεκομμένος από την πραγματικότητα
• χαλάει ο κόσμος : γίνεται μεγάλη φασαρία, γίνονται επεισόδια

Παροιμίες

• εδώ ο κόσμος καίγεται και η γριά χτενίζεται: ενώ γίνονται γεγονότα που επαπηλούν τη ζωή κάποιου, αυτός ασχολείται με πράγματα άσχετα και δευτερεύοντα
• ο κόσμος τό 'χει τούμπανο κι αυτός κρυφό καμάρι: συνήθως λέγεται ειρωνικά γιά κάποιον που νομίζει ότι είναι κατοχος ενός μεγάλου μυστικού, ενώ το ξέρει όλος ο κόσμος.

Συγγενικές λέξεις

• κοσμάκης
• κοσμήτορας
• κοσμικός, κοσμικότητα
• κοσμώ, κόσμημα, κόσμιος/κοσμία, κόσμια (κοσμίως), κοσμιότητα (κοσμιότης)
• διακοσμώ, διάκοσμος, διακόσμηση, διακοσμητής/διακοσμήτρια
• κοσμογονία, κοσμογονικός
• κοσμολογία, κοσμογραφία
• κοσμοείδωλο
• κοσμοθεωρία
• κοσμοαντίληψη
• κοσμοκαλόγερος
• κοσμοκρατορία, κοσμοκράτορας
• κοσμοναύτης
• κοσμοδρόμιο
• κοσμοπλημμύρα, κοσμοσυρροή
• κοσμοπολίτης/κοσμοπολίτισσα, κοσμοπολίτικος
• κοσμοχαλασιά
• απόκοσμος
• κοσμοϊστορικός
• κοσμογυρισμένος
• κοσμοσωτήριος
• κοσμοξάκουστος
• εγκόσμιος, τα εγκόσμια
• υπόκοσμος

Μεταφράσεις

    το σύμπαν

αγγλικά : universe (en) γερμανικά :Weltall (ο) (de), Kosmos (α) (de), Universum (o) (de)

    η Γη

αγγλικά : world (en) γαλλικά : monde (fr) γερμανικά : Welt (de) εβραϊκά : עולם (he) τουρκικά : dünya (tr)

    οι άνθρωποι, η κοινωνία

αγγλικά : people (en) γαλλικά : gens (fr) γερμανικά : Menschen (de), Leute (de)

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

Ουσιαστικό

κόσμος αρσενικό

1. η τάξη (η κατάσταση κατά την οποία κάθε τι είναι τακτοποιημένο στη θέση του)
   1. η καλή συμπεριφορά
   2. η σωστή διακυβέρνηση
2. το στολίδι, η διακόσμηση
   1. (πληθυντικός) τα στολίδια
   2. τα κοσμητικά στοιχεία του λόγου, πχ τα κοσμητικά επίθετα
   3. (μεταφορικά) η τιμή, κάτι το τιμητικό

      γυναιξί κόσμον ἡ σιγὴ φέρει

3. "άρχοντας", τίτλος ανώτερων αξιωματούχων στην Κρήτη
4. ο κόσμος, το σύμπαν
5. ο κόσμος, οι άνθρωποι ως σύνολο

Συγγενικές λέξεις

κοσμάριον κοσμέω κόσμημα κόσμησις κοσμητεία κοσμητέον κοσμητεύω

κοσμητήριον κοσμητής / κοσμητήρ κοσμήτειρα, κοσμήτρια κοσμητικός κοσμητός κόσμητρον κοσμήτωρ

κοσμιαῖος κοσμίδιον κοσμίζω κοσμικός κόσμιος κοσμιότης κοσμωτός

Σύνθετα

κοσμαγός κοσμάρχης κοσμογένεια κοσμογονία κοσμογράφος κοσμοδιοικητικός κοσμοκόμης κοσμοκράτωρ

κοσμολογικός κοσμοπλάστης κοσμοπληθής κοσμοπλόκος κοσμοποιέω κοσμόπολις κοσμοπολίτης κοσμοπρεπής

κοσμοσάνδαλον κοσμοτρόφος κοσμουργός κοσμοφθόρος κοσμοφλεγής κοσμοφόρος κοσμοειδής

Αναφορές

• Henry Liddell - Robert Scott, A Greek English Lexicon, 7th Edition, 1883