Μετάβαση στο περιεχόμενο

ανύψωση

Από Βικιλεξικό
 πτώσεις       ενικός         πληθυντικός  
ονομαστική η ανύψωση οι ανυψώσεις
      γενική της ανύψωσης* των ανυψώσεων
    αιτιατική την ανύψωση τις ανυψώσεις
     κλητική ανύψωση ανυψώσεις
* παλιότερος λόγιος τύπος, ανυψώσεως
Κατηγορία όπως «δύναμη» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

[επεξεργασία]
ανύψωση < (διαχρονικό δάνειο) ελληνιστική κοινή ἀνύψω(σις) + -ση.[1] Μορφολογικά αναλύεται σε (αν-) + ύψωση.

Προφορά

[επεξεργασία]
ΔΦΑ : /aˈni.pso.si/
τυπογραφικός συλλαβισμός: ανύψωση

Ουσιαστικό

[επεξεργασία]

ανύψωση θηλυκό

  1. (κυριολεκτικά) τοποθέτηση πιο ψηλά
     συνώνυμα: ανέβασμα, μετεωρισμός, σήκωμα, υψωμός, ύψωση, σήκωμα, ύψωση
  2. (μεταφορικά) βελτίωση του ποιοτικού επιπέδου
     συνώνυμα: ανέβασμα, βελτίωση
  3. (μεταφορικά) έκφραση καλών λόγων
     συνώνυμα: εγκωμιασμός, έξαρση, εξύμνηση, εξύψωση, έπαινος, επιδοκιμασία
     αντώνυμα: αποδοκιμασία, διαβολή, διασυρμός, επίκριση, κακολογία, κατάκριση, καταλαλιά, μομφή, ψόγος
  4. (γλωσσολογία, γραμματική, σχήμα λόγου) η μετακίνηση όρου μιας δευτερεύουσας πρότασης (όπως το υποκείμενο ή το αντικείμενο) προς την πρόταση από την οποία εξαρτάται[2]
    (Χρειάζεται παράδειγμα)
     συνώνυμα: σχήμα πρόληψης
  5. (γλωσσολογία) φωνηεντική μεταβολή του /e/ σε [i] ή του /o/ σε [u][3]
     συνώνυμα: κώφωση
    παράδειγμα  σε νεοελληνικές διαλέκτους: παιδί /peˈði/ > πιδί [piˈði]
    παράδειγμα  σε ...? κωνώπιον /koˈno.pi.on/ > κουνούπιον [kuˈnu.pi.on] (Χρειάζεται επεξήγηση αν συμβαίνει σε άλλες φάσεις της γλώσσας όπου η προφορά του ωμέγα ήταν διαφορετική.)

Σύνθετα

[επεξεργασία]

Μεταφράσεις

[επεξεργασία]

Αναφορές

[επεξεργασία]
  1. ανύψωση - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
  2. ανύψωση - Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
  3. Θεμελής, Γ., (2011), 12 Κείμενα για τη Γλωσσολογία (pp.64-77): Ανύψωση φωνηέντων στα Άνω Πεδινά Ζαγορίου, εκδότης: Κοντύλι, Αθήνα, ανακτήθηκε στις 5. 6. 2025 από https://www.researchgate.net/publication/382357371_Anypsose_phoneenton_sta_Ano_Pedina_Zagoriou
  4. Όροι με ανύψωση  Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη ISBN:960-231-097-9 & online @greek-language.gr (συντομογραφίες, αστερίσκος για λέξεις στη λογοτεχνία)
  • Παρούτσας, Δ., Κ., (2022), Ετυμολογικό και ερμηνευτικό λεξικό της Ελληνικής Γλώσσας: ανύψωση, η, ανακτήθηκε στις 4. 6. 2025 από https://paroutsas.gr/lexicon/index.php