ἄνατος

Αρχαία ελληνικά (grc)

→ γένη	αρσενικό & θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ/ἡ	ἄνατος	τὸ	ἄνατον
γενική	τοῦ/τῆς	ἀνάτου	τοῦ	ἀνάτου
δοτική	τῷ/τῇ	ἀνάτῳ	τῷ	ἀνάτῳ
αιτιατική	τὸν/τὴν	ἄνατον	τὸ	ἄνατον
κλητική ὦ!		ἄνατε		ἄνατον
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ/αἱ	ἄνατοι	τὰ	ἄνατᾰ
γενική	τῶν	ἀνάτων	τῶν	ἀνάτων
δοτική	τοῖς/ταῖς	ἀνάτοις	τοῖς	ἀνάτοις
αιτιατική	τοὺς/τὰς	ἀνάτους	τὰ	ἄνατᾰ
κλητική ὦ!		ἄνατοι		ἄνατᾰ
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	ἀνάτω	τὼ	ἀνάτω
γεν-δοτ	τοῖν	ἀνάτοιν	τοῖν	ἀνάτοιν
2η κλίση, Κατηγορία 'δύσκολος' όπως «δύσκολος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

ἄνατος < ἄν- στερητικό + ἄτ(η) + -ος

Επίθετο

ἄνατος, -ος, -ον

1. ανέπαφος, που δεν έχει πάθει βλάβη

   ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ, στίχ. 786 (784-786)

   ἥκεις ἔμ᾽ ἄξων, οὐχ ἵν᾽ ἐς δόμους ἄγῃς, | ἀλλ᾽ ὡς πάραυλον οἰκίσῃς, πόλις δέ σοι | κακῶν ἄνατος τῆσδ᾽ ἀπαλλαχθῇ χθονός.

   Ήλθες όχι για να με πας στο σπίτι μου, αλλά παράμερα για να με ρίξεις, | έξω απ᾽ το σύνορο της πόλης, στον νου σου έχοντας | το πώς η πόλη σου ασφαλής θα μείνει, ανέπαφη από τη χώρα αυτή.

   Μετάφραση (2004): Δημήτρης Ν. Μαρωνίτης, Αθήνα: ΜΙΕΤ @greek‑language.gr

2. που δεν προξενεί βλάβη, αβλαβής, ακίνδυνος

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Ἱκέτιδες, 356

   εἴη δ᾽ ἄνατον πρᾶγμα τοῦτ᾽ ἀστοξένων.

   μ᾽ άμποτε να μη μας φέρει ζημιά των συγγενών μας ο ερχομός των ξένων,

   Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

   ※  6ος/5ος↑ αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Ἱκέτιδες, 410 (410-411)

   ὅπως ἄνατα ταῦτα πρῶτα μὲν πόλει, | αὐτοῖσί θ᾽ ἡμῖν ἐκτελευτήσει καλῶς,

   • γιατί έτσι μόνο μπορεί κι η χώρα, πρώτ᾽ απ᾽ όλα να μην πάθει βλάβη καμιά | και σε καλό να βγει το πράμα για μας τους ίδιους

     Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr

   • για να 'ναι ακίνδυνα αυτά πρώτα για την πόλη, | και να έχει καλή έκβαση για μας τους ίδιους,

     Μετάφραση λέξεων: Βικιλεξικό.

Συγγενικά

• → δείτε τις λέξεις ἄτη και ἀάω

Πηγές

• ἄνατος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• ἄνατος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.