δαλός

Αρχαία ελληνικά (grc)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ὁ	δαλός	οἱ	δαλοί
γενική	τοῦ	δαλοῦ	τῶν	δαλῶν
δοτική	τῷ	δαλῷ	τοῖς	δαλοῖς
αιτιατική	τὸν	δαλόν	τοὺς	δαλούς
κλητική ὦ!		δαλέ		δαλοί
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ		δαλώ
γεν-δοτ	τοῖν		δαλοῖν
2η κλίση, Κατηγορία 'ναός' όπως «ναός» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

δαλός < → λείπει η ετυμολογία

Ουσιαστικό

δαλός, -οῦ αρσενικό

1. φλεγόμενο κομμάτι ξύλου, δαυλός

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 15 (Ο. Παλίωξις παρὰ τῶν νεῶν.), στίχ. 421 (419-421)

   ἔνθ᾽ υἷα Κλυτίοιο Καλήτορα φαίδιμος Αἴας, | πῦρ ἐς νῆα φέροντα, κατὰ στῆθος βάλε δουρί· | δούπησεν δὲ πεσών, δαλὸς δέ οἱ ἔκπεσε χειρός.

   και τότε τον Κλυτίδην | Καλήτορα κει πόφερνε το πυρ εις το καράβι | λόγχισ᾽ ο Αίας, κι έπεσε με το δαυλί στο χώμα.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

   ※  5ος↑ αιώνας ⌘ Εὐριπίδης, Κύκλωψ, στίχ. 630 (630-631)

   ἄγε νυν ὅπως ἅψεσθε τοῦ δαλοῦ χεροῖν | ἔσω μολόντες· διάπυρος δ᾽ ἐστὶν καλῶς.

   Άντε λοιπόν μέσα κι εσείς, και βάλτε ένα χεράκι· | έχει πυρώσει το δαυλί καλά, και περιμένει.

   Μετάφραση χ.χ.: Β. Λιαπή, Αθήνα: Κίχλη @greek‑language.gr

2. (μετεωρολογία) κεραυνός

   ※  8ος αιώνας  ⌘ Ὅμηρος, Ἰλιάς, 13 (Ν. Μάχη ἐπὶ ταῖς ναυσί.), στίχ. 320 (319-320)

   ὅτε μὴ αὐτός γε Κρονίων | ἐμβάλοι αἰθόμενον δαλὸν νήεσσι θοῇσιν.

   έξω αν θελήσει ο Δίας | δαυλόν ο ίδιος εις αυτά να βάλει φλογοβόλον.

   Έμμετρη μετάφραση (1922): Ιάκωβος Πολυλάς, @greek‑language.gr

3. είδος μετεώρου
4. σβησμένος δαυλός, καμένη λαμπάδα
5. (μεταφορικά) (για ηλικιωμένους) εξαντλημένος γέρος

   ※  1ος↑ αιώνας, Μελέαγρος στην ⌘ Παλατινή Ανθολογία, βιβλίο 12ο, επίγραμμα 41 @perseus.tufts.edu

   οὐκέτι μοι Θήρων γράφεται καλός, οὐδ᾽ ὁ πυραυγὴς
   πρίν ποτε, νῦν δ᾽ ἤδη δαλός, Ἀπολλόδοτος.
   στέργω θῆλυν ἔρωτα: δασυτρώγλων δὲ πίεσμα
   λασταύρων μελέτω ποιμέσιν αἰγοβάταις.

Άλλες μορφές

• λακωνικός τύπος : δαβελός
• Συρακούσιος τύπος : δαελός

Συγγενικά

• → δείτε τη λέξη δαίω

Πηγές

• δαλός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• δαλός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.