φώνημα

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	το	φώνημα	τα	φωνήματα
γενική	του	φωνήματος	των	φωνημάτων
αιτιατική	το	φώνημα	τα	φωνήματα
κλητική		φώνημα		φωνήματα
Κατηγορία όπως «όνομα» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία

φώνημα < (άμεσο δάνειο) γαλλική phonème < λατινική phonema < αρχαία ελληνική φώνημα (ήχος φωνής, φωνή, αυτό που ειπώθηκε, που ακούστηκε) (αντιδάνειο)

Ουσιαστικό

φώνημα ουδέτερο

(φωνολογία) στοιχειώδης οντότητα του προφορικού λόγου που παρέχει διακριτική / διαφοροποιητική λειτουργία στο φωνητικό επίπεδο και στο γλωσσικό νόημα
⮡ Στα ελληνικά, οι φθόγγοι [p], [t] διαφοροποιούν τη σημασία, όπως «πόνος» [ˈponos] «τόνος» [ˈtonos], έχουν φωνηματική αξία, είναι φωνήματα. Λέμε ότι οι λέξεις «πόνος» και «τόνος» αποτελούν ένα ελάχιστο ζεύγος.

⮡ Σε βόρεια ιδιώματα, όπως στη Θεσσαλονίκη, ακούμε το [ɫ] αλλόφωνο του [l] όταν ακολουθεί [a, o ή u][1] όπως «χαλαρά» [xaɫaˈɾa]. Αλλά το [ɫ] δεν είναι φώνημα γιατί δε διαφοροποιεί τη σημασία με την κοινή προφορά [xalaˈɾa]. Δεν παραλάζει το νόημα. Σε άλλες γλώσσες, όπως τα αραβικά, τα δύο αυτά είναι διαφορετικά φωνήματα.

⮡ Το φώνημα /x/ της νεοελληνικής έχει τη μορφή φθόγγου [x] όπως στο «χώνει» [ˈxoni] κι έχει αλλόφωνο το [ç] όπως στο «χιόνι» [ˈçoni]. To [ç] όμως, δεν είναι φώνημα επειδή διαφοροποιεί τη σημασία μόνο υπό προϋποθέσεις (όταν ακολουθεί [i] ή [e]).