ἱστορία
Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)
[επεξεργασία]
Ετυμολογία
[επεξεργασία]
- ῐ̔στορῐ́ᾱ < (κληρονομημένο) αρχαία ελληνική ῐ̔στορῐ́ᾱ
Ουσιαστικό
[επεξεργασία]
ῐ̔στορῐ́ᾱ θηλυκό
Παράγωγα
[επεξεργασία]
Πηγές
[επεξεργασία]
- ἱστορία - Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα].
Αρχαία ελληνικά (grc)
[επεξεργασία]| ↓ πτώσεις | ενικός | πληθυντικός | |||
|---|---|---|---|---|---|
| ῐστορῐᾱ- | |||||
| ονομαστική | ἡ | ἱστορίᾱ | αἱ | ἱστορίαι | |
| γενική | τῆς | ἱστορίᾱς | τῶν | ἱστοριῶν | |
| δοτική | τῇ | ἱστορίᾳ | ταῖς | ἱστορίαις | |
| αιτιατική | τὴν | ἱστορίᾱν | τὰς | ἱστορίᾱς | |
| κλητική ὦ! | ἱστορίᾱ | ἱστορίαι | |||
| δυϊκός | |||||
| ονομ-αιτ-κλ | τὼ | ἱστορίᾱ | |||
| γεν-δοτ | τοῖν | ἱστορίαιν | |||
| 1η κλίση, ομάδα 'χώρα', Κατηγορία 'σοφία' όπως «σοφία» - Παράρτημα:Ουσιαστικά | |||||
Ετυμολογία
[επεξεργασία]- ῐ̔στορῐ́ᾱ < ἵστωρ ή ἴστωρ (σοφός, αυτήκοος, γνώστης αυτόπτης) + -ῐ́ᾱ → δείτε τη λέξη οἶδα με την οποία σχετίζεται το πρώτο συνθετικό[1]
Σημειώσεις
[επεξεργασία]- Η σημασία της λέξης αρχικώς έδωσε το ἴστωρ, έπειτα η λέξη απέκτησε τη δεύτερη και εν τέλει την τρίτη, σημασιολογική εξέλιξη η οποία κατοπτρίζει δε τη διαμόρφωση της επιστήμης από την αρχική έρευνα
Ουσιαστικό
[επεξεργασία]ῐ̔στορῐ́ᾱ θηλυκό
- έρευνα, πληροφόρηση, μάθηση μέσω έρευνας, αναζήτηση, εξέταση
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 2 (Εὐτέρπη), 118.1
- εἰρομένου δέ μευ τοὺς ἱρέας εἰ μάταιον λόγον λέγουσι οἱ Ἕλληνες τὰ περὶ Ἴλιον γενέσθαι ἢ οὔ, ἔφασαν πρὸς ταῦτα τάδε, ἱστορίῃσι φάμενοι εἰδέναι παρ᾽ αὐτοῦ Μενέλεω.
- ※ 5ος/4ος πκε αιώνας ⌘ Πλάτων, Φαίδων, 96Α
- ἐγὼ γάρ, ἔφη, ὦ Κέβης, νέος ὢν θαυμαστῶς ὡς ἐπεθύμησα ταύτης τῆς σοφίας ἣν δὴ καλοῦσι περὶ φύσεως ἱστορίαν·
- (κατ’ επέκταση) γνώση και πληροφορία αποκτωμένη και συλλεγόμενη τοιουτοτρόπως
- → δείτε παράθεμα στο λήμμα ῐ̔στορῐ́η
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἱπποκράτης, Περὶ ἀρχαίης ἰητρικῆς, 20
- λέγω δὲ ταύτην τὴν ἱστορίην εἰδέναι, ἄνθρωπος τί ἐστιν καὶ δι᾽ οἵας αἰτίας γίνεται καὶ τἄλλα ἀκριβέως.
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 2 (Εὐτέρπη), 118.1
- αφήγηση, εξιστόρηση γεγονότων και πραγματικών και φανταστικών
- αντικειμενική και επιστημονική καταγραφή, κριτική και έκθεση ερευνών κάποιου περί πραγματικών συμβάντων και γεγονότων, ιστορία, διήγηση
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 7 (Πολύμνια), 96
- τούτοισι πᾶσι καὶ τοῖσι ἐς τὸν πεζὸν τεταγμένοισι αὐτῶν ἐπῆσαν ἑκάστοισι ἐπιχώριοι ἡγεμόνες, τῶν ἐγώ, οὐ γὰρ ἀναγκαίῃ ἐξέργομαι ἐς ἱστορίης λόγον, οὐ παραμέμνημαι.
- ※ 4ος πκε αιώνας ⌘ Ἀριστοτέλης, Ῥητορική, 1, 4.13
- πρὸς δὲ τὰς πολιτικὰς συμβουλὰς αἱ τῶν περὶ τὰς πράξεις γραφόντων ἱστορίαι: ἅπαντα δὲ ταῦτα πολιτικῆς ἀλλ᾽ οὐ ῥητορικῆς ἔργον ἐστίν.
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Ἡρόδοτος, Ἱστορίαι, 7 (Πολύμνια), 96
- (ελληνιστική κοινή) η ιστορική, η Αγία Γραφή σε αντίθεση με την αναγωγή
Άλλες μορφές
[επεξεργασία]Παράγωγα
[επεξεργασία]Σύνθετα
[επεξεργασία]Απόγονοι
[επεξεργασία]- ⇒ νέα ελληνικά: ιστορία
- ⇒ ποντιακά: ιστορίαν
Αναφορές
[επεξεργασία]- ↑ ἱστορία - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
Πηγές
[επεξεργασία]- ἱστορία - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
Κατηγορίες:
- Ουσιαστικά με αρχαίες κλίσεις (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Κληρονομημένες λέξεις από τα αρχαία ελληνικά (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα αρχαία ελληνικά (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Μεσαιωνικά ελληνικά
- Ουσιαστικά (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (μεσαιωνικά ελληνικά)
- Ουσιαστικά που κλίνονται όπως η ομάδα 'χώρα' (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά με κλίση όπως το 'σοφία' (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά που κλίνονται όπως το 'σοφία' (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά 1ης κλίσης (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά 1ης κλίσης θηλυκά (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά θηλυκά (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά παροξύτονα (αρχαία ελληνικά)
- Ουσιαστικά θηλυκά παροξύτονα (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις παροξύτονες (αρχαία ελληνικά)
- Αρχαία ελληνικά
- Ουσιαστικά (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Ηρόδοτο (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Πλάτωνα (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Ιπποκράτη (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από ιατρικά κείμενα (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Αριστοτέλη (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις με ετυμολογικούς απογόνους (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (ελληνικά)