διάτορος
Μετάβαση στην πλοήγηση
Πήδηση στην αναζήτηση
Νέα ελληνικά (el)
[επεξεργασία]↓ πτώσεις | ενικός | |||||
---|---|---|---|---|---|---|
γένη → | αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |||
ονομαστική | ο | διάτορος | η | διάτορη | το | διάτορο |
γενική | του | διάτορου | της | διάτορης | του | διάτορου |
αιτιατική | τον | διάτορο | τη | διάτορη | το | διάτορο |
κλητική | διάτορε | διάτορη | διάτορο | |||
↓ πτώσεις | πληθυντικός | |||||
γένη → | αρσενικό | θηλυκό | ουδέτερο | |||
ονομαστική | οι | διάτοροι | οι | διάτορες | τα | διάτορα |
γενική | των | διάτορων | των | διάτορων | των | διάτορων |
αιτιατική | τους | διάτορους | τις | διάτορες | τα | διάτορα |
κλητική | διάτοροι | διάτορες | διάτορα | |||
Κατηγορία όπως «όμορφος» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές |
Ετυμολογία
[επεξεργασία]- διάτορος < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική διάτορος [1] < διά- + τείρω
Προφορά
[επεξεργασία]- ΔΦΑ : /ðiˈa.to.ɾos/ όπως προφερόταν στην καθαρεύουσα
- ΔΦΑ : /ˈði̯a.to.ɾos/ νεότερη προφορά με συνίζηση
- παλιότερος συλλαβισμός : δι‐ά‐το‐ρος
Επίθετο
[επεξεργασία]διάτορος, -η, -ο (θηλυκό και σε -ος, στην καθαρεύουσα)
- (λόγιο και καθαρεύουσα, για ήχο) διαπεραστικός, οξύς, έντονος
- ※ Δύο φωναὶ ἀνδρικαί, ἡ μία βραχνή, ἐπίρρινος καὶ ὀργίλη, ἡ ἄλλη μελιχρὰ καὶ καταπραϋντική, ἠκούοντο συνεχῶς ἐναλλάσσουσαι· ἀλλ᾽ ἀμφοτέρων ἐδέσποζεν ὀξεῖα καὶ διάτορος φωνή, φωνὴ γυναικὸς νευροπαθοῦς, διαμαρτυρομένης, μὲ γοερὰς καὶ ἀπειλητικὰς κραυγάς, ἃς ἀκούων τις εὐλόγως ὑπέθετεν ὅτι μεγάλη συμφορὰ εἶχεν ἐνσκήψει. (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Οἱ Χαλασοχώρηδες, 1892)
Μεταφράσεις
[επεξεργασία] διάτορος
|
Αναφορές
[επεξεργασία]- ↑ διάτορος - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
Αρχαία ελληνικά (grc)
[επεξεργασία]Ετυμολογία
[επεξεργασία]- διάτορος < διά- + -τορος < θέμα τορ- μεταπτωτική βαθμίδα από την πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *terē-, (σχίζω, διατρυπώ)[1] (<τείρω)
Επίθετο
[επεξεργασία]διάτορος, -ος, -ον
- διαπεραστικός, δηκτικός
- (για ήχο) οξύς, διαπεραστικός
- ※ 1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ἠθικά Περὶ τῆς Ῥωμαίων τύχης, 12, 325d @scaife.perseus
- καὶ τῇ τῶν ὅπλων ὄψει μᾶλλον ἐκταραττόμενοι κλαγγῆς διατόρου καὶ τραχείας ἐνεπεπλήκεσαν τὸν τόπον·
- ※ 1ος/2ος κε αιώνας ⌘ Πλούταρχος, Ἠθικά Περὶ τῆς Ῥωμαίων τύχης, 12, 325d @scaife.perseus
- (για φόβο) ανατριχιαστικός
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 181
- ἐμὰς δὲ φρένας ἠρέθισε διάτορος φόβος·
- κι εμέ το νου μου ερέθισε φόβος πολύ βαρύς,
- Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr
- ἐμὰς δὲ φρένας ἠρέθισε διάτορος φόβος·
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 181
- διάτρητος, διαπερασμένος
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 76 (76-77)
- ἐρρωμένως νῦν θεῖνε διατόρους πέδας· | ὡς οὑπιτιμητής γε τῶν ἔργων βαρύς.
- Χτύπα τώρα γερά τα καρφιά πέρα ως πέρα, | γιατ᾽ έχεις δύσκολο κριτή σ᾽ αυτό σου το έργο.
- Μετάφραση (1930): Ιωάννης Ν. Γρυπάρης, Αθήνα:Εστία @greek‑language.gr
- ἐρρωμένως νῦν θεῖνε διατόρους πέδας· | ὡς οὑπιτιμητής γε τῶν ἔργων βαρύς.
- ※ 5ος πκε αιώνας ⌘ Σοφοκλῆς, Οἰδίπους Τύραννος, στίχ. 1034
- λύω σ᾽ ἔχοντα διατόρους ποδοῖν ἀκμάς.
- Σου λύνω τα σχοινιά που σφίγγαν τα σφυρά τα τρυπημένα.
- Μετάφραση (2000): Κ. Χ. Μύρης, Αθήνα: ΟΕΔΒ @greek‑language.gr
- ※ 6ος/5ος πκε αιώνας ⌘ Αἰσχύλος, Προμηθεὺς δεσμώτης, στίχ. 76 (76-77)
Παράγωγα
[επεξεργασία]- διατόρως (επίρρημα)
Συγγενικά
[επεξεργασία]- → δείτε τη λέξη τείρω
Αναφορές
[επεξεργασία]- ↑ Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2010). Ετυμολογικό Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας (Β' ανατύπωση. 2009: A' έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας.
Πηγές
[επεξεργασία]- διάτορος - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
- διάτορος - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.
Κατηγορίες:
- Επίθετα που κλίνονται όπως το 'όμορφος' (νέα ελληνικά)
- Λόγια διαχρονικά δάνεια από τα αρχαία ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Προέλευση λέξεων από τα αρχαία ελληνικά (νέα ελληνικά)
- Λέξεις με πρόθημα διά- (νέα ελληνικά)
- Λήμματα με προφορά ΔΦΑ (νέα ελληνικά)
- Νέα ελληνικά
- Επίθετα (νέα ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (νέα ελληνικά)
- Λόγιοι όροι (νέα ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα (καθαρεύουσα)
- Επίθετα με κλίση όπως το 'δύσκολος' (αρχαία ελληνικά)
- Επίθετα 2ης κλίσης (αρχαία ελληνικά)
- Επίθετα που κλίνονται όπως το 'δύσκολος' (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις προπαροξύτονες (αρχαία ελληνικά)
- Επίθετα προπαροξύτονα (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις με πρόθημα διά- (αρχαία ελληνικά)
- Λέξεις με επίθημα -τορος (αρχαία ελληνικά)
- Αρχαία ελληνικά
- Επίθετα (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Πλούταρχο (ελληνιστική κοινή)
- Λήμματα με παραθέματα (ελληνιστική κοινή)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Αισχύλο (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα (αρχαία ελληνικά)
- Λήμματα με παραθέματα από τον Σοφοκλή (αρχαία ελληνικά)
- Αντίστροφο λεξικό (ελληνικά)