λευκός

Νέα ελληνικά (el)

↓ πτώσεις	ενικός
γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομαστική	ο	λευκός	η	λευκή	το	λευκό
γενική	του	λευκού	της	λευκής	του	λευκού
αιτιατική	τον	λευκό	τη	λευκή	το	λευκό
κλητική		λευκέ		λευκή		λευκό
↓ πτώσεις	πληθυντικός
γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
ονομαστική	οι	λευκοί	οι	λευκές	τα	λευκά
γενική	των	λευκών	των	λευκών	των	λευκών
αιτιατική	τους	λευκούς	τις	λευκές	τα	λευκά
κλητική		λευκοί		λευκές		λευκά
Κατηγορία όπως «καλός» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

λευκός < (διαχρονικό δάνειο) αρχαία ελληνική λευκός < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *lewk- (λευκός, λαμπρός)

Προφορά

ΔΦΑ : /lefˈkos/

τυπογραφικός συλλαβισμός : λευ‐κός

Επίθετο

λευκός, -ή, -ό

1. που έχει λευκό χρώμα

   ≈ συνώνυμα: άσπρος

2. που έχει ανοιχτόχρωμο δέρμα, που ανήκει στη λεγόμενη λευκή φυλή, σε αντίθεση με τους Αφρικανούς ή τους Ασιάτες
3. (μεταφορικά) άγραφος, καθαρός, μη βεβαρυμένος

   ⮡  Στις εξετάσεις, παρέδωσε λευκή κόλλα.

   ⮡  λευκό ποινικό μητρώο

4. (ουσιαστικοποιημένο) λευκοί
   1. η λεγόμενη λευκή φυλή
   2. (ιστορία στον πληθυντικό) αθλητική ομάδα του ιπποδρόμου στο Βυζάντιο → δείτε τη λέξη λευκοί

Εκφράσεις

(Χρειάζεται μεταφορά των ορισμών στις σελίδες τους)

1. εν λευκώ: με λευκή - ανύπαρκτη - δέσμευση, ελεύθερα, χωρίς κανέναν περιορισμό, χωρίς όρους
2. λευκή απεργία] η απεργία κατά την οποία οι εργαζόμενοι παραμένουν στον εργασιακό τους χώρο
3. λευκή επιταγή: επιταγή στην οποία ο εκδότης δεν αναγράφει το ποσό που πρέπει να εισπράξει ο κομιστής, επομένως μπορεί ο τελευταίος να συμπληρώσει το κενό κατά βούληση
4. λευκή κόλλα
5. λευκή νύχτα μια νύχτα αϋπνίας ή μια νύχτα χωρίς σεξουαλική επαφή
6. λευκή συσκευή, λευκές συσκευές
7. λευκή ψήφος
8. λευκό ειδύλλιο φλερτ που δεν ολοκληρώνεται με συνουσία
   • Ο Νίτσε δεν είχε λευκό ειδύλλιο με την Λου Σαλομέ αλλά μονομερές φαντασιακό ειδύλλιο, πράγμα σαφέστατα διαφορετικό. Ο ίδιο το ξεπέρασε κοιτώντας μπροστά, ενώ άλλοι (Irvin Yalom) τον γύμνωσαν καθώς έκλεγε. (Χρειάζεται στοιχεία παραθέματος και μεταφορά στη σελίδα του)
9. λευκό κελί
10. λευκό ψηφοδέλτιο
11. λευκό αιμοσφαίριο
12. λευκός γάμος γάμος που δεν ολοκληρώνεται με συνουσία (να μην συγχέεται με τον εικονικό γάμο)
13. λευκός θάνατος η ηρωίνη ή ο θάνατος από ναρκωτικά
14. Λευκός Πύργος

Συνώνυμα

• άσπρος (στις κυριολεκτικές σημασίες)

Συγγενικά

 ετυμολογικό πεδίο 
λευκ- 

• λεύκα
• λευκάζω
• λευκαίνω
• λεύκανση
• λευκαντήριο
• λευκαντικός
• λεύκασμα
• λεύκη
• λευκότητα
• λεύκωμα & συγγενικά

Σύνθετα

-λευκος Νεοελληνικές λέξεις με επίθημα -λευκος στο Βικιλεξικό όπως ενδεικτικά

αργυρόλευκος γαλανόλευκος ερυθρόλευκος ημίλευκος κατάλευκος κρινόλευκος κυανόλευκος ολόλευκος πάλλευκος τεφρόλευκος υπόλευκος φλογόλευκος χιονόλευκος ωχρόλευκος

λευκο- Νεοελληνικές λέξεις με πρόθημα λευκο- στο Βικιλεξικό όπως ενδεικτικά λευκοδερμία λευκόθριξ λευκοκύτταρο λευκοντυμένος λευκοπλάστης λευκορωσικός λευκοσίδηρος λευκοσιδηρουργείο λευκοσιδηρουργός λευκόφαιος λευκοφόρος λευκόχρους λευκόχρυσος

λεύκωμα, λευκωματ- λευκωματουρία λευκωματούχος λευκωματώδης

• Όροι με λευκ — Αναστασιάδη-Συμεωνίδη, Άννα (2003) Αντίστροφο λεξικό της νέας ελληνικής Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών. Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη ISBN:960-231-097-9 & online @greek-language.gr (συντομογραφίες, αστερίσκος για λέξεις στη λογοτεχνία)

Μεταφράσεις

    λευκός

αγγλικά : white (en), blank (en) γερμανικά : weiß (de)

Πηγές

• λευκός - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη (συντομογραφίες-σύμβολα). Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας
• λευκός - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών.  (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023, συντομογραφίες-σύμβολα)

---

Μεσαιωνικά ελληνικά (gkm)

→ ζητούμενο λήμμα

• (ουσιαστικοποιημένο) στον πληθυντικό αθλητική ομάδα του ιπποδρόμου στο Βυζάντιο → δείτε τη λέξη λευκοί

Πηγές

• λευκός -  Επιτομή του Λεξικού Κριαρά της Μεσαιωνικής Ελληνικής Δημώδους Γραμματείας (1100-1669). Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, [μονοτονικό σύστημα]. 
• λεῦκος - LBG - Trapp, Erich, et al. (1994–2007) Lexikon zur byzantinischen Gräzität besonders des 9.-12. Jahrhunderts (Λεξικό της Βυζαντινής Ελληνικής, ιδίως για τον 9ο-12ο αιώνα), Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (Έκδοση της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών)
  και πολλά σύνθετα

---

Αρχαία ελληνικά (grc)

γένη →	αρσενικό		θηλυκό		ουδέτερο
↓ πτώσεις	ενικός
ονομαστική	ὁ	λευκός	ἡ	λευκή	τὸ	λευκόν
γενική	τοῦ	λευκοῦ	τῆς	λευκῆς	τοῦ	λευκοῦ
δοτική	τῷ	λευκῷ	τῇ	λευκῇ	τῷ	λευκῷ
αιτιατική	τὸν	λευκόν	τὴν	λευκήν	τὸ	λευκόν
κλητική ὦ!		λευκέ		λευκή		λευκόν
↓ πτώσεις	πληθυντικός
ονομαστική	οἱ	λευκοί	αἱ	λευκαί	τὰ	λευκᾰ́
γενική	τῶν	λευκῶν	τῶν	λευκῶν	τῶν	λευκῶν
δοτική	τοῖς	λευκοῖς	ταῖς	λευκαῖς	τοῖς	λευκοῖς
αιτιατική	τοὺς	λευκούς	τὰς	λευκᾱ́ς	τὰ	λευκᾰ́
κλητική ὦ!		λευκοί		λευκαί		λευκᾰ́
	δυϊκός
ονομ-αιτ-κλ	τὼ	λευκώ	τὼ	λευκᾱ́	τὼ	λευκώ
γεν-δοτ	τοῖν	λευκοῖν	τοῖν	λευκαῖν	τοῖν	λευκοῖν
2η&1η κλίση, Κατηγορία 'καλός' όπως «καλός» - Παράρτημα:Επίθετα & Μετοχές

Ετυμολογία

λευκός < πρωτοϊνδοευρωπαϊκή ρίζα *lewk- (λευκός, λαμπρός). Συγγενή: λατινική lux, σανσκριτική रोचते (rocate), λυκιακή լոյս (loys), αγγλοσαξονική lēoht, αγγλική light

Επίθετο

λευκός, -ή, -όν

1. λαμπρός, καθαρός
2. λευκός, άσπρος

Συγγενικά

 ετυμολογικό πεδίο 
λευκ- 

παράγωγα: λευκαίνω λευκόω λευκάς Λευκάς λευκόιον λευκόν λεῦκος Λεῦκος λευκότης λεύκωμα & παράγωγα

σύνθετα λευκο- Αρχαίες ελληνικές λέξεις με πρόθημα λευκο- στο Βικιλεξικό όπως ενδεικτικά λευκόπους λευκόχρους λευκώλενος -λευκος Αρχαίες ελληνικές λέξεις με επίθημα -λευκος στο Βικιλεξικό όπως ενδεικτικά ζάλευκος μιξόλευκος ὁλόλευκος λευκωματ- → δείτε τη λέξη λεύκωμα

και πάνω από 200 Λέξεις με λευκ- @perseus.tufts.edu Greek Dictionary Headword Search, Πανεπιστήμιο Tufts

Δείτε επίσης

• Διαφορετικής ετυμολογίας το γλεῦκος

Πηγές

• λευκός - Επιτομή του Λεξικού Λίντελ-Σκοτ, Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας (Επιτομή του Μεγάλου Λεξικού, εκδ. Πελεκάνος, 2007), Ψηφίδες στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας, 2012
• λευκός - ΛΟΓΕΙΟΝ (αγγλικά, από το 2011) Λεξικά για την αρχαία ελληνική και λατινική γλώσσα (στα αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά, κ.λπ.) Πανεπιστήμιο του Σικάγου.