αέρας

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

↓ πτώσεις	ενικός		πληθυντικός
ονομαστική	ο	αέρας	οι	αέρες & αέρηδες
γενική	του	αέρα	των	αέρων & αέρηδων
αιτιατική	τον	αέρα	τους	αέρες & αέρηδες
κλητική		αέρα		αέρες & αέρηδες
Κατηγορία όπως «αέρας» - Παράρτημα:Ουσιαστικά

Ετυμολογία [επεξεργασία]

αέρας < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική ἀέρας < αρχαία ελληνική ἀήρ, αιτιατική τόν ἀέρα

Προφορά[επεξεργασία]

ΔΦΑ : /aˈe.ɾas/

τυπογραφικός συλλαβισμός : α‐έ‐ρας

Ουσιαστικό[επεξεργασία]

αέρας αρσενικό

το σύνολο των άοσμων, άχρωμων και άγευστων αερίων που μας περιβάλλει στην ατμόσφαιρα και που το αναπνέουν όλοι οι ζωντανοί οργανισμοί
↪ θέλει να μας πάρει ως και τον αέρα που αναπνέουμε

↪ πνίγομαι, θέλω αέρα
ο άνεμος (πληθυντικός αέρηδες)
↪ φυσάει αέρας
(γενικότερα) το κλίμα
↪ Τι αέρα έχετε εκεί κάτω; Να πάρουμε χειμωνιάτικα ρούχα;
το κενό
↪ στέκομαι στον αέρα, πυροβολώ στον αέρα, μιλάω στον αέρα κ.λπ.
(μεταφορικά) η άνεση, η χάρη στη συμπεριφορά και τις κινήσεις, η αυτοπεποίθηση λόγω εμπειρίας, επιδεξιότητας ή αλαζονείας
↪ τώρα πια πήρε τον αέρα της δουλειάς

↪ από τότε που γύρισε από το Παρίσι, έχει άλλον αέρα
η υπεραξία που έχει αποκτήσει μια επιχείρηση, λόγω καλής φήμης, πελατείας ή θέσης και, (κατʼ επέκταση), το χρηματικό ποσό που αναλογεί σ' αυτήν
↪ μας ζητάει αέρα 10.000 ευρώ.
το δικαίωμα οικοδόμησης σε κενή ταράτσα κτηρίου
↪ στην κόρη του άφησε κληρονομιά μόνο τον αέρα του τριώροφου
στοιχείο της φύσης και του πνεύματος που για τους προσωκρατικούς φιλοσόφους είχε ιδιαίτερη σημασία στην κοσμογονία
↪ ο αέρας, το νερό, η γη και η φωτιά, με τη φιλότητα και την έχθρα (έλξη και διάσπαση) δίνουν σε όλα ζωή (Εμπεδοκλής)
(θρησκεία) το κάλυμμα του Αγίου Δισκοπότηρου και του Αγίου Δίσκου στη λειτουργία
άλλες μορφές: αήρ

↪ ο αέρας καλύπτει και συμβολίζει τη νεκρική σινδόνη του Ιησού
όρος στο ραδιόφωνο και στην τηλεόραση για την φάση εκείνη κατά την οποία ο ήχος ακούγεται από το κοινό των ακροατών είτε ζωντανά (την ώρα της συνέντευξης) είτε αργότερα (όταν η μαγνητοσκοπημένη εκπομπή, προβάλλεται ή ακούγεται στο πρόγραμμα).
↪ Ησυχία στο στούντιο! Τελειώνουν οι διαφημίσεις και σε 3 δεύτερα θα είμαστε στον αέρα.

↪ η συνέντευξή του βγήκε στον αέρα χτες στις 2.30 μ.μ.
(ιστορία) ελληνική ιαχή μάχης στο στρατό
↪ Αέρα!
το αντίθετο της ενοχλητικής ή δυσλειτουργικής πυκνότητας
↪ Θέλει λίγο αέρα, είναι πολύ πηγμένη η σελίδα του περιοδικού όπως τη στήσαμε
μια γενικότερη αίσθηση, ψυχολογικό κλίμα
↪ Κάτι πλανάται στον αέρα

Άλλες μορφές[επεξεργασία]

αγέρας

Εκφράσεις[επεξεργασία]

(μεταφορικά) αέρας κοπανιστός και λόγια του αέρα: ενέργεια ή υποσχέσεις χωρίς ουσία ή κέρδος
↪ Πασχίζαμε άδικα και πήραμε αέρα κοπανιστό. Ηταν λόγια του αέρα.
(μεταφορικά) αέρα στα πανιά σας: Καινούργια ξεκινήματα με αισιοδοξία και παρότρυνση ή (σπανίως πια) ξεπροβόδισμα
↪ Καλή επιτυχία κι αέρα στα πανιά σας.
(μεταφορικά) αέρα κοπανίζω/καβουρδίζω: σπαταλώ τον χρόνο μου άσκοπα
(μεταφορικά, λαϊκό) αέρα πατέρα: όπως τύχει, αυτός που ενεργεί απερίσκεπτα
ανοίγω/κλείνω τον αέρα: παρέχω ή διακόπτω την παροχή αέρα μέσω μίας συσκευής
(μεταφορικά) βγάζω αέρα λεφτά: κερδίζω πολλά χρήματα χωρίς να κοπιάζω πολύ
βγάζω στον αέρα: μεταδίδω από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση, (μεταφορικά) δημοσιοποιώ, (κυριολεκτικά) αερίζω κάτι
(μεταφορικά) (για ρούχα, κατασκευές κλπ) δίνω αέρα: το κάνω πιο φαρδύ, πιο άνετο
(μεταφορικά) δε με σηκώνει ο αέρας: έχει αντίστοιχη σημασία με την έκφραση δεν με σηκώνει το κλίμα, (κυριολεκτικά) οι κλιματολογικές συνθήκες επηρεάζουν την υγεία μου
(μεταφορικά, ειρωνικό)δεν πας να σε φυσήξει λίγος αέρας!: όταν κάποιος λέει ή απαιτεί παράλογα πράγματα
(μεταφορικά) δώσ' του αέρα: διώξ' τον
(μεταφορικά) έγινε αέρας: εξανεμίστηκε, εξαφανίστηκε (είναι αντίστοιχη με την έκφραση: έγινε καπνός)
(είμαι) στον αέρα: λέγεται για αεροσκάφος σε πτήση, (μεταφορικά) για απευθείας ραδιοφωνική ή τηλεοπτική εκπομπή, (μεταφορικά) για κάτι αβέβαιο
(μεταφορικά, ειρωνικό) ζω με/τρώω αέρα κοπανιστό: δεν έχω τα στοιχειώδη οικονομικά μέσα, είμαι πολύ φτωχός
(μεταφορικά) κόβω τον αέρα: Βάζω σε κάποιον όρια, τον "βάζω στη θέση του" επειδή αποθρασσύνθηκε
↪ Του ’κοψε τον αέρα γιατί είχε πια παράλογες απαιτήσεις
με το πρώτο φύσημα (του αέρα/ανέμου): με την πρώτη δυσκολία
πιάνει άερας: η αλλαγή καιρού ή η περιοχή που έχει συχνά ανέμους
↪ Μας πιάσανε οι αέρηδες

Εκεί έχει πολλούς αέρηδες

↪ Εκεί το πιάνει ο αέρας
(μεταφορικά) παίρνω αέρα
- αποκτώ μεγαλύτερη άνεση στη συμπεριφορά μου (φτάνοντας μέχρι και την αδιαφορία ή και την αγένεια προς τους άλλους)
  ↪ από τότε που πήρε προαγωγή, πήραν τα μυαλά του αέρα και δεν υπολογίζει κανέναν
- κυριαρχία του ενός σε διαπροσωπικές σχέσεις
  ↪ Του πήρε τον αέρα και τον κάνει πια ό,τι θέλει
- (μεταφορικά) αναπνέω καθαρό αέρα
  ↪ άνοιξε τα παράθυρα να πάρουμε αέρα, πολύ καπνό έχει εδώ μέσα
- ηρεμώ, παίρνω βαθιά αναπνοή
  ↪ βγήκε έξω να πάρει αέρα γιατί ήταν πολύ εκνευρισμένος
(μεταφορικά) παίρνω τον αέρα του : συνηθίζω και μαθαίνω μια ενέργεια ώστε να αποκτήσω επιδεξιότητα
↪ κοίτα τι γρήγορα που κάνει ποδήλατο, πήρε τον αέρα του πια!
(μεταφορικά) πιάνει πουλιά στον αέρα: είναι πανέξυπνος
(μεταφορικά) πετώ τα λεφτά/τα χρήματά μου απ' το παράθυρο/στον αέρα: κάνω άσκοπες και ανεπιτυχείς ενέργειες
(μεταφορικά, ειρωνικό) πήρε ο κώλος του αέρα: έχει αντίστοιχη σημασία με την έκφραση πήραν τα μυαλά του αέρα
(μεταφορικά, ειρωνικό) πήραν τα μυαλά του αέρα: έχει ξεπεράσει τα όρια, έχει αποθρασυνθεί, έχει αποκτήσει μεγάλη οικειότητα, πολύ θάρρος
(μεταφορικά) πλανάται στον αέρα: υπάρχουν φήμες, διαδόσεις
(μεταφορικά) ποιος καλός άνεμος/αέρας σ' έφερε/σε φέρνει εδώ/κατά 'δω/στα μέρη μας;: όταν κάποιος μας επισκέπτεται ξαφνικά και μετά από πολύ καιρό
ρίχνω στον αέρα: πυροβολώ για εκφοβισμό, προειδοποιητικά
(μεταφορικά) (για χρήματα, περιουσία) σκορπίζω στον αέρα: κατασπαταλώ
στέκεται/στηρίζεται στον αέρα: για κάτι που δεν έχει καλή ισορροπία, δεν έχει σταθερές βάσεις και υπάρχει κίνδυνος κατάρρευσης
(μεταφορικά) σφυρίζω στον αέρα: αδιαφορώ, κάνω ότι δεν καταλαβαίνω
τινάζω (κάτι/κάποιον) στον αέρα: ανατινάζω, (μεταφορικά) καταστρέφω εντελώς, δυναμιτίζω
τινάζω τα μυαλά μου στον αέρα: αυτοκτονώ
τινάζω τα μυαλά κάποιου στον αέρα: σκοτώνω κάποιον
(μεταφορικά) φυσάει άλλος αέρας: για μεταβολή μιας κατάστασης προς το καλύτερο
χάνω αέρα: (μεταφορικά, ειρωνικό, μειωτικό) είμαι μειωμένης διανοητικής αντίληψης (έχει την ίδια σημασία με την έκφραση χάνω λάδια), (κυριολεκτικά) (για ελαστικά, σαμπρέλες, σωλήνες) έχω διαρροή αέρα
(μεταφορικά) χτίζω στον αέρα: ματαιοπονώ, τρέφω ψευδαισθήσεις

Πολυλεκτικοί όροι[επεξεργασία]

(μεταφορικά) αέρας αισιοδοξίας/αλλαγής/ανανέωσης
(μεταφορικά) αέρας μυστηρίου
(μεταφορικά) γλυκός αέρας ή γλυκό αεράκι: ελαφρό αεράκι
(μεταφορικά) διαβολεμένος αέρας: πολύ δυνατός αέρας
(κατά τη διάρκεια αεροπορικής πτήσης) κενό αέρος ή κενά αέρος:
πουλάω/αγοράζω αέρα: πουλάω ή αγοράζω το δικαίωμα υψούν
σαλάμι αέρος: είδος αλλαντικού

Συγγενικές λέξεις[επεξεργασία]

δείτε και

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

ο αέρας που αναπνέουμε

γαλλικά air ^(fr), en l'air ^(fr)

ο άνεμος

γαλλικά : vent ^(fr)

(άλλες σημασίες)

→ δείτε τη λέξη άνεση

Πηγές[επεξεργασία]

αέρας - Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής. (1998) του Ιδρύματος Μανόλη Τριανταφυλλίδη. Η Πύλη για την ελληνική γλώσσα, Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας.
αέρας - Χαραλαμπάκης, Χριστόφορος (επιμέλεια) (2014). Χρηστικό λεξικό της νεοελληνικής γλώσσας. Αθήνα: Ακαδημία Αθηνών. (ψηφιοποιημένη έκδοση από το 2023)
Μπαμπινιώτης, Γεώργιος (2002). Λεξικό της νέας ελληνικής γλώσσας (Βʹ έκδοση). Αθήνα: Κέντρο Λεξικολογίας. (Αʹ έκδοση: 1998)
Κάτος, Γιώργος Β. (2016) Λεξικό της λαϊκής και της περιθωριακής μας γλώσσας. Θεσσαλονίκη, 2016 στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας- Αναζήτηση:'αέρας'.

αέρας

Πίνακας περιεχομένων

Νέα ελληνικά (el)[επεξεργασία]

Ετυμολογία [επεξεργασία]

Προφορά[επεξεργασία]

Ουσιαστικό[επεξεργασία]

Άλλες μορφές[επεξεργασία]

Εκφράσεις[επεξεργασία]

Πολυλεκτικοί όροι[επεξεργασία]

Συγγενικές λέξεις[επεξεργασία]

Μεταφράσεις[επεξεργασία]

Πηγές[επεξεργασία]

Μενού πλοήγησης